Աղջիկ, թե՞ տղա-ինչպիսի՞ն է ծնունդների վիճակագրությունը Սամցխե-Ջավախեթիում

Կենսաբանական նորմ է համարվում, երբ երկրում յուրաքանչյուր 100 աղջկա դիմաց ծնվում է 104-106 տղա։ Եթե ծնված տղաների թիվը գերազանցում է 106-ը, դա նշանակում է, որ խախտված է սեռերի հավասարակշռությունը, այսինքն՝ ընտանիքները դիմում են որոշակի ճանապարհի, որն ապահովում է, որ երկրում ավելի շատ տղա ծնվի, քան պետք է ծնվի։

Ըստ Սաքստատի տվյալների՝ գենդերային անհավասարակշռությունը հօգուտ տղաների 90-ականներից դանդաղ աճեց և իր գագաթնակետին հասավ 2004 թվականին։ Այն ժամանակ յուրաքանչյուր 100 աղջկա դիմաց ծնվում էր 115 տղա։Դրանից հետո տվյալները կրկին նվազել են՝ հասնելով նորմայի։ Մինչև 2016 թվականը իրավիճակը զգալիորեն բարելավվել է, այն դարձել է բնական նշաձող՝ յուրաքանչյուր 100 աղջկա դիմաց ծնվել է 105 տղա։ Սակայն հաջորդ տարվանից տղաների ծնելիությունը կրկին աճեց, և վիճակագրական տվյալները սկսեցին տատանվել։

Ըստ Սաքստատի՝ վերջին երեք տարիների տվյալները հետևյալն են.
2020 թ․- 109 տղա յուրաքանչյուր 100 աղջկան
2021 թ․ – 108 տղա յուրաքանչյուր 100 աղջկան
2022 թ․- 107 տղա յուրաքանչյուր 100 աղջկան

«Եթե հարց տանք, թե ինչու ընտանիքում մեծ ցանկություն կա գոնե մեկ տղա երեխա ունենալու, ապա կտեսնենք, որ դա հենց այն տեսակետների հետ է կապված, որոնք սեռային առումով տարբերում են աղջիկներին ու տղաներին։ Օրինակ, ենթադրվում է, որ տղան ընտանիքի հիմնական կերակրողն է, կերակրողն ու տարեց ծնողների հիմնական աջակիցը: Ենթադրվում է, որ աղջիկն ամուսնանում է և գնում ուրիշի ընտանիք, իսկ տղան մնում է։ «Ծերության մեջ տեր չե՞ս ուզում»,- հարցնում են նրանք։ Ըստ այդմ, այս ամենի հետեւում կա այսպիսի տրամաբանություն. Բացի այդ, համարվում է, որ տղան պետք է լինի գույքի ժառանգորդը, ազգանվան իրավահաջորդը… Սրանք են տղաների ընտրության հիմնական պատճառները։ Հետևաբար, եթե սա դիտարկենք որպես վնասակար պրակտիկա, նախապատվությունը տալով տղաներին, դա մեզ ավելի լայնորեն ցույց է տալիս խնդիրը։ Փաստորեն, նման անհավասար վերաբերմունքը դրա արմատն է»,- ասում է ՄԱԿ-ի Բնակչության հիմնադրամի ծրագրերի պատասխանատու Մարիկա Քուրդաձեն։

Հարցումները ցույց են տալիս, որ հանրապետության երեք մարզերում դեռևս բարձր է որդի նախընտրության մակարդակը: Այդ շրջաններն են՝ Քվեմո Քարթլին, Սամցխե-Ջավախեթին և Կախեթին։

Ըստ Սաքստատի տվյալների՝ վերջին երեք տարում Սամցխե-Ջավախեթիում ծնվածների թիվն ըստ սեռի ունի հետևյալ տեսքը.
2020թ. – յուրաքանչյուր 100 աղջկա համար՝ 115 տղա
2021 թ. – յուրաքանչյուր 100 աղջկա համար՝ 114 տղա
2022 թ. – յուրաքանչյուր 100 աղջկա համար՝ 115 տղա

(Բնական հարաբերակցության չափանիշը 100 աղջկան 105 տղա է https://www.geostat.ge/ka/modules/categories/319/dabadeba):

«Այս երեք շրջաններում (Քվեմո Քարթլի, Սամցխե-Ջավախեթի, Կախեթի) կան բազմաթիվ էթնիկ փոքրամասնություններով բնակեցված վայրեր, թեև դա չի նշանակում, որ սեռի ընտրությունը հակասում է էթնիկ պատկանելությանը, բայց այն կարող է լինել տարածքային։ Ընդհանուր զարգացման գործոնների առաջընթացը, օրինակ՝ աղքատության հաղթահարումը, տեղեկատվության հասանելիության բարելավումը, հատկապես կարևոր է էթնիկ փոքրամասնություններով բնակեցված տարածաշրջաններում, քանի որ առկա է տեղեկատվության հասանելիության բարձր լեզվական խոչընդոտ: Ուստի այս բոլոր գործոնների համադրությունն ու կատարելագործումը դրական է ազդում նաև այս պրակտիկայի վրա»,- ասում է Մարիկա Քուրդաձեն և հավելում է, որ առկա տվյալների համաձայն՝ սեռի ընտրությունն այնքան էլ բարձր չէ առաջին երեխայի համար, «բայց եթե առաջին երկուսը աղջիկներ են, ապա շատ մեծ է ռիսկը, որ երրորդ երեխայի դեպքում սեռի ընտրությունը տեղի ունենա։ Մենք նաև տեսնում ենք, որ այս պրակտիկայի և աղքատության միջև փոխկապակցվածություն կա, այսինքն՝ ցածր եկամուտ ունեցող և աղքատության շեմից ցածր ընտանիքներում սեռի ընտրությունն ավելի տարածված է, և մենք դա ավելի շատ ենք գտնում գյուղական բնակավայրերում ապրող բնակչության շրջանում, քան քաղաքներում։ sknews.ge

---

---