Երաշտը և սառցադաշտերի հալոցքը. Ինչ է սպասվում Վրաստանին
Առաջիկա 20-30 տարիներին Արևելյան Վրաստանում տեղումների քանակը կնվազի 10-20%-ով, իսկ Արևմտյան Վրաստանում սպասվում է սառցադաշտերի հալչում, ասել է Սեյսմիկ մոնիտորինգի ազգային կենտրոնի և ինստիտուտի աշխարհագրության բաժնի ղեկավար, Երկրի մասին գիտությունների մասնագետ Լաշա Սուխիշվիլին Kviris Palitra-ին տված հարցազրույցում:
Միաժամանակ, ըստ փորձագետի, տարվա ընթացքում տեղումների քանակը կնվազի, բայց դրա ինտենսիվությունը կաճի։ Սա նշանակում է, որ երաշտի օրերի թիվը կավելանա, ինչը հատկապես ցավոտ կլինի Վրաստանի երկու շրջաններում՝ Կախեթիում և Քվեմո Քարթլիում։
«Գետերը պետք է ձևավորեն նոր հիդրոլոգիական ռեժիմ, որին, ենթադրաբար, մեր բնակավայրերը չեն հարմարեցվի, հետևաբար գետերը կհեղեղեն այն տարածքները, որոնք նախկինում չեն վարարվել»,- ասել է Սուխիշվիլին։
Բնակավայրը տարածքի այն մասն է, որտեղ գտնվում են գյուղական բնակավայրերը, վարելահողերը և գյուղատնտեսական այլ հողերը։
Ինչ վերաբերում է Արեւմտյան Վրաստանին, ապա այս բոլոր գործընթացներին գումարվում է նաեւ սառցադաշտերի հալոցքը։ Արեւելյան Վրաստանում կան սառցադաշտեր, որոնք գործնականում անհետանում են, իսկ Արեւմտյան Վրաստանում դրանք երկու մասի են բաժանվել, ասել է մասնագետը։
Եթե կլիմայի փոփոխությունն այս տեմպերով շարունակվի, ապա մենք ստիպված կլինենք վերանայել գետերի ջրային ռեսուրսների հարցը և բոլորովին այլ հայացքով նայել հիդրոէներգետիկ ոլորտին, ընդգծել է Սուխիշվիլին։
Կլիմայի փոփոխությանը հաջորդող վտանգները՝ ջրհեղեղներ, սողանքներ, ձնահոսքեր, կարկուտ, եղանակային ծայրահեղ պայմաններ, կարող են հանգեցնել բնական աղետների թվի աճի։
Ամբողջ աշխարհում սառցադաշտերի հալվելը հանգեցնում է նաև ծովի մակարդակի բարձրացմանը, որն իր հերթին կապված է փոթորիկների, ցիկլոնների առաջացման հետ:
«Բարեբախտաբար, սա այնքան էլ վտանգավոր չէ այստեղ, քանի որ Սև ծովը ներքին ծով է, բայց այստեղ նույնպես ավելանում են ափերի հետ կապված խնդիրները, արդեն եղել են և կլինեն փոթորիկներ»,- նշել է Սուխիշվիլին։
Վրացի սառցադաշտաբանները նշում են, որ սառցադաշտերը դառնում են պակաս կենսունակ, սառույցը բարակում է և կորցնում կարծրությունը, հետևաբար՝ խաթարվում է դրանց կայունությունը, ինչը նրանց վտանգավոր է դարձնում ինքնաբուխ պրոցեսների առումով։
Մեծ Կովկասում սառցադաշտերի հալման ինտենսիվությունը մեծապես ավելացել է։ Մեծ Կովկասի արբանյակային պատկերները ցույց են տվել, որ սառցադաշտերի հալման պատճառով Լեխսիրի և Ցաների սառցադաշտերի վրա (Մեստիայի շրջան Սամեգրելո-Զեմո Սվանեթի մարզում) առաջացել են մի քանի խոշոր լճեր։
Երբ լճային պատնեշները կոտրվում են, առաջանում են սողանքներ և սելավներ։
Փորձագետները խոսում են գործընթացների մշտական մոնիտորինգի և նախազգուշացման համակարգերի ստեղծման, ինչպես նաև հնարավոր վտանգների մասին հանրությանը իրազեկելու կարևորության մասին։
2020 թվականի տվյալներով՝ Մեծ Կովկասում կա ավելի քան երկու հազար սառցադաշտ, իսկ սառցադաշտերը քաղցրահամ ջրի պաշարներ են։ Վրաստանում մեծ գետերը սնվում են սառցադաշտերից, բայց առանց դրանց կարող են գոյություն ունենալ, պարզապես գետի ջրի հոսքը սակավ կլինի։
Փորձագետների կարծիքով, եթե ամեն ինչ այսպես շարունակվի, և մինչև 2100 թվականը դրական տեղաշարժեր չլինեն կլիմայի փոփոխության առումով, ապա կվերանան արևելյան Կովկասի հիմնական սառցադաշտերը։ Իսկ մինչ դրանց անհետացումը շատ ինքնաբուխ գործընթացներ են լինելու, որոնց պետք է պատրաստ լինեն մարդիկ։
Opinion, pooling and voting
