Ինչպես է «Օտարերկրյա գործակալների մասին» օրենքը ազդում գյուղատնտեսության, ենթակառուցվածքների զարգացման և արդիականացման վրա
Հեղինակ Քրիստինա Մարաբյան.
Վրաստանում ընդունված «Օտարերկրյա գործակալների մասին» օրենքը բացասաբար է ազդել տարբեր ոլորտների վրա, այդ թվում՝ գյուղատնտեսության, որը կենսական դեր է խաղում Ջավախքի տարածաշրջանի զարգացման գործում։
Ինչպես հայտնի է, այս օրենքի ընդունումը և Վրաստանի արտաքին քաղաքականության ընդհանուր փոփոխությունը խիստ բացասաբար են ազդել երկու խոշոր գործընկերների՝ ԵՄ-ի և ԱՄՆ-ի հետ հարաբերությունների վրա, որոնք երկար տարիներ իրականացնում են բազմամիլիոնանոց օգնության ծրագրեր։
Ֆինանսական աջակցություններն ուղղված են եղել գյուղատնտեսության զարգացմանը, ենթակառուցվածքների բարելավմանը և գյուղատնտեսության ոլորտի արդիականացմանը։ Այն նպաստել է նոր տեխնոլոգիաների ներդրմանը, ֆերմերների վերապատրաստմանը և արտադրության և կառավարման մեթոդների կատարելագործմանը: ԵՄ ֆինանսավորմամբ Վրաստանում մեկնարկել է ENPARD ծրագիրը՝ «Վրաստանում գյուղատնտեսության և գյուղական համայնքների զարգացման եվրոպական հարևանության ծրագիր»:
Սուբսիդավորման ծրագրերն օգնեցին տեղական արտադրողներին դառնալ ավելի մրցունակ և դուրս գալ միջազգային շուկաներ: Համագործակցությունը ներառում էր բնական ռեսուրսների կայուն օգտագործման, շրջակա միջավայրի պաշտպանության և կլիմայի փոփոխությանը հարմարվելու ծրագրեր: Օգնելով վրացական արտադրանքին համապատասխանել ԵՄ չափանիշներին, նոր շուկաներ բացվեցին արտահանման համար:
Այս միջոցառումները նպաստեցին Վրաստանի գյուղատնտեսության ոլորտի ամրապնդմանը և գյուղաբնակների բարեկեցության բարելավմանը:
Սակայն «օտարերկրյա գործակալների» մասին օրենքի կիրառումը փոխեց իրավիճակը։ Տեղի ֆերմերները և գյուղատնտեսական ընկերությունները, որոնք աջակցություն են ստացել օտարերկրյա դոնորներից, այլևս չեն կարող հույս դնել ֆինանսական օգնության վրա, ինչպես նախկինում էր:
«Օտարերկրյա գործակալների» մասին օրենքը հանգեցրեց ներդրումների նվազմանը և հանգեցրեց գյուղատնտեսության ոլորտում արտաքին ներդրումների կրճատմանը, ինչը բացասաբար է անդրադառնում արդիականացման և տեխնոլոգիաների զարգացման հնարավորության վրա։
Միջազգային կազմակերպությունների և ՀԿ-ների հետ փոխգործակցության հետ կապված խնդիրները կնվազեցնեն ֆերմերների հասանելիությունը աջակցության և վերապատրաստման ծրագրերին: Ընդհանուր առմամբ, «Օտարերկրյա գործակալների մասին» օրենքը նոր մարտահրավերներ է ստեղծել Վրաստանի գյուղատնտեսության ոլորտի համար՝ ազդելով նրա կայունության և զարգացման վրա։
Ինչպես հայտարարել է Ախալքալաքի բիզնես կենտրոնի տնօրեն Մախարե Մացուկատովը, բազմաթիվ դոնորներ լքել են Վրաստանը։
«Այս օրենքի ընդունմամբ կառավարությունը կասեցրել է կառավարության նախաձեռնությունների ֆինանսավորման բազմաթիվ ծրագրեր։ Դա վերաբերում է ինչպես պետական, այնպես էլ մասնավոր ծրագրերին, հատկապես գյուղատնտեսության և փոքր ու միջին բիզնեսի ոլորտներում: «Կասեցվել են նաև աջակցությանն ու զարգացմանն ուղղված որոշ մասնավոր ծրագրեր, այդ թվում՝ այն կարգավորումների ինտեգրման և իրականացման համատեքստում, որոնք պետությունը ստանձնել է՝ ստորագրելով ԵՄ-ի հետ ասոցացման համաձայնագիրը»,- ասում է նա։
Նրա կարծիքով՝ Վրաստանի անդամակցությունը ԵՄ-ին խթանեց բազմաթիվ ոլորտների զարգացումը, սակայն այս օրենքի ընդունմամբ ամեն ինչ կփոխվի։
«Այո, կային բազմաթիվ խնդիրներ, որոնք պետք է մտցվեին օրենսդրական և հանրային տարածք, և դրանք պետք է ինտեգրվեին։ Բազմաթիվ ծրագրեր են աշխատել՝ ապահովելու համար, որ այդ չափորոշիչները կիրառվեն ինչպես օրենսդրական, այնպես էլ մասնավոր մակարդակներում: Օրինակ, դա կապված է սննդամթերքի անվտանգության հետ, ինչպիսիք են վտանգի վերլուծության և կրիտիկական վերահսկման կետերի (HACCP) իրականացումը, խորը և համապարփակ ազատ առևտրի գոտու (DCFTA) ծրագրի իրականացումը և այլ կարևոր ծրագրեր:
Աշխատել է մի քանի ուղղություններով գյուղատնտեսության նախարարության և մասնավոր հատվածի հետ, որպեսզի նրանք տեղյակ լինեն այս փոփոխությունների մասին:
Միաժամանակ տրամադրվել է տեխնիկական աջակցություն, ներառյալ կրթություն և վերապատրաստում, բիզնեսը, օրինակ, կաթնամթերքի խանութը եվրոպական չափանիշներին և սանիտարական նորմերին համապատասխանեցնելու համար։
Այս պահին դեռ պարզ չէ, թե ինչպես կզարգանա իրավիճակը և որքանով է վերահսկելու պետությունը այս գործընթացի նկատմամբ, ինչպես նաև, թե որտեղից տնտեսվարողները տեխնիկական և տեղեկատվական աջակցություն կստանան»,- հավելում է նա։
«Օտարերկրյա գործակալների մասին» օրենքը.
Հիշեցնենք, որ Վրաստանում «օտարերկրյա գործակալների» մասին օրենքի ընդունումից հետո ԱՄՆ-ն և ԵՄ-ն սառեցրել են երկրին հատկացվող օգնության մի մասը։ Այսպիսով, 2024 թվականի հոկտեմբերի 8-ին Վրաստանում Եվրամիության պատվիրակությունը հայտարարեց, որ երկիրը կկորցնի ԵՄ-ի 121 միլիոն եվրոյի չափով օգնությունը՝ ժողովրդավարության հետաձգման պատճառով: Բացի այդ, օրենքի ընդունումը ԵՄ-ին Վրաստանի ինտեգրման կասեցման պատճառներից մեկն էր։ ԱՄՆ-ն իր հերթին պատժամիջոցներ և վիզային սահմանափակումներ է սահմանել Վրաստանում ժողովրդավարությունը խաթարող անձանց նկատմամբ և հայտարարել է Վրաստանի կառավարությանը 95 մլն դոլարի չափով օգնությունը դադարեցնելու մասին։
Հղում
HACCP – Վտանգի վերլուծություն և կրիտիկական վերահսկման կետեր: Այս որակի համակարգի ներդրումն անհրաժեշտ է սննդամթերքի արտադրության անվտանգության նկատմամբ վերահսկողությունն ապահովելու համար։
Խորը և համապարփակ ազատ առևտրի համաձայնագիրը ԵՄ-ի հետ հանդիսանում է ԵՄ-ի հետ Վրաստանի Ասոցացման համաձայնագրի կարևորագույն մասը: Այն ներառում է Եվրամիության հետ տնտեսական ինտեգրման մեխանիզմ և բացում է Եվրամիության ներքին շուկան Վրաստանի համար։
Ի տարբերություն Վրաստանի կողմից ստորագրված ազատ առևտրի այլ համաձայնագրերի՝ ԽՀԱԱՀ-ն նախատեսում է ինչպես ապրանքների, այնպես էլ ծառայությունների առևտրի ազատականացում։ ԵՄ-ի ներսում ներմուծման բոլոր մաքսատուրքերի վերացում և բոլոր տեսակի ապրանքների արտահանման մաքսատուրքերի արգելք։
Opinion, pooling and voting
