Վրաստանի «Օտարերկրյա ազդեցության թափանցիկության մասին օրենքը »՝ փաստաբանի պարզաբանմամբ
«Մինասյան» իրավաբանական ընկերության հիմնադիր տնօրեն և իրավաբան Անդրանիկ Մինասյանը մանրամասն բացատրում է «Օտարերկրյա ազդեցության թափանցիկություն» օրենքով նախատեսված մեխանիզմները և այն խնդիրները, որոնք իր կարծիքով էական մարտահրավեր է գործնականում։ Բոլոր այն հասարակական կազմակերպությունները, որոնց ընդհանուր եկամտի 20%-ից ավելի աղբյուրը օտարերկրյա ուժից է, օրենքով համարվում են «օտարերկրյա տերության շահերն իրականացնող» և ենթակա են որոշակի պարտավորությունների։
Ո՞վ է օտար ուժը.
Անդրանիկ Մինասյանը բացատրում է, որ «օտար տերություն այս օրենքի համաձայն օտար երկրի կառավարությունն է, նրա կառույցներն ու կազմակերպությունները, որոնք գրանցված են արտերկրում, նույնիսկ եթե նրանք ունեն Վրաստանում տեղակայված մասնաճյուղեր։ Նաև, այս օրենքի համաձայն, օտարերկրյա ուժ է համարվում ցանկացած անձ, որը Վրաստանի քաղաքացի չէ, նույնիսկ եթե նա Վրաստանի բնակիչ է՝ մշտական բնակության թույլտվությամբ։
Ո՞ր կազմակերպություններն են համարվում օտարերկրյա տերության շահերի կրող.
Օրենքը սահմանազատում է չորս տեսակի կազմակերպություններ, որոնք, ըստ նրա, իրականացնում են օտարերկրյա տերության շահերը։ Այս կազմակերպությունները պայմանականորեն կարելի է խմբավորել երկու խմբի՝ հասարակական կազմակերպություններ և ԶԼՄ-ներ:
- Սույն կանոնը տարածվում է հասարակական կազմակերպությունների վրա, եթե նրանց տարեկան ընդհանուր եկամտի 20%-ից ավելի աղբյուրը արտաքին ուժն է։ Մինասյանն ընդգծում է, որ Վրաստանում գործող հասարակական կազմակերպությունների մեծ մասը համապատասխանում է այս չափանիշին, քանի որ նրանց հիմնական ֆինանսավորումը ստացվում է օտարերկրյա դոնորներից։
«Հետաքրքիր է, որ օրենքը չի տարածվում բոլոր ոչ ձեռնարկատիրական իրավաբանական անձանց վրա։ Օրինակ՝ վարչական մարմինների, մարզական ֆեդերացիաների կամ արյան բանկերի հիմնադրած կազմակերպությունները, անկախ օտար ուժից ստացվող ֆինանսավորման չափից, շահերի կրող չեն համարվում»,- պարզաբանում է Մինասյանը։
- «Օրենքը տարածվում է գործնականում բոլոր տեսակի զանգվածային լրատվության միջոցների վրա, ինչպիսիք են հեռուստատեսությունը, ռադիոն, տպագիր մամուլը։ Օրենքը տարածվում է նաև ինտերնետային լրատվամիջոցների վրա, եթե դրանք զանգվածային տեղեկատվություն են տարածում Վրաստանի պետական լեզվով։ Եթե այդ կազմակերպությունների ընդհանուր ոչ առևտրային եկամուտների 20%-ից ավելի աղբյուրը օտարերկրյա ուժն է, ապա նրանց վրա նույնպես կազդեն այդ կարգավորումները»,- նշում է փաստաբանը։
Բոլոր կազմակերպությունները, որոնք կհամարվեն օտարերկրյա տերության շահերն իրականացնող, պարտավոր են գրանցվել հատուկ գրանցամատյանում և հրապարակել իրենց ֆինանսական հայտարարագիրը՝ սահմանված կարգով։
«Օրենքը նախատեսում է տարեկան ֆինանսական հայտարարագրերի ներկայացում, որտեղ կնշվի, թե երբ և որքան միջոցներ է ստացել կազմակերպությունը, ումից, ինչ նպատակով և երբ, որքան, որտեղ և ինչ նպատակով է ծախսվել»,- նշում է փաստաբանը։
Եթե կազմակերպությունը համապատասխանում է օտարերկրյա տերության շահերն իրականացնող կազմակերպության չափանիշներին, ապա դրա գրանցումը համապատասխան ռեգիստրում պարտադիր է, իսկ եթե դա տեղի չունենա, ապա օրենքով նախատեսված են տույժեր։
Ըստ Մինասյանի՝ օրենքով սահմանված ֆինանսական տուգանքները տատանվում են 10 000 լարիից մինչև 25000 լարիի սահմաններում, իսկ եթե ֆիզիկական անձը չի պահպանում կանոնները և չի ներկայացնում իրենից պահանջված տեղեկատվությունը, ապա կտուգանվի 5000 լարիով:
Նշենք, որ տուգանքների քանակը սահմանափակված չէ, իսկ խախտումը շարունակելու դեպքում նույն անձը կարող է մի քանի անգամ տուգանվել։
Օրենքը տարածվում է նաև բոլոր այն անձանց վրա, ովքեր աշխատում են կամ ծառայություններ են մատուցում նման կազմակերպություններին, քանի որ նրանց անձնական տվյալները, ներառյալ եկամուտների մասին տեղեկությունները, կհրապարակվեն։
Օրենքով ստեղծվել է հատուկ մոնիտորինգի ծառայություն, որին տրվել է օրենքի կիրարկումը վերահսկելու և խախտողներին պատժելու լիազորություն։ «Օրենքում առկա կարգավորումների համաձայն՝ եթե մոնիտորինգի ծառայությունը անձից տեղեկություն է խնդրել ու չի ստացել, ապա նա կարող է տուգանվել։ Նման ժամանակ վտանգ կա, որ ծառայությունը տուգանելու է այն անձանց, ովքեր պարզապես չունեն պահանջվող տեղեկատվությունը, բայց մոնիտորինգի ծառայությունը չի «հավատում» նրանց, նշում է Մինասյանը։ Նշենք, որ մոնիտորինգի ծառայությունն իրավունք ունի պահանջելու ցանկացած տեղեկատվություն, այդ թվում՝ անձնական կյանքի տվյալներ։
«Ցանկացած տեղեկություն՝ ցանկացած կատեգորիայի անձնական տվյալներ, ներառյալ հատուկ կատեգորիաներ, օրինակ՝ տվյալներ ինտիմ կյանքի մասին, տվյալներ անձի հավատքի, կրոնի, քաղաքական հայացքների և այլն։ Միակ բացառությունը պետական գաղտնիք պարունակող տեղեկություններն են»,- ասում է Մինասյանը։
«Այսօր օրենքն ամբողջությամբ ուժի մեջ է, և դրա բոլոր հոդվածները գործում են»,- եզրափակեց Մինասյանը։
Այս օրենքն ուղղակիորեն վերաբերում է թե՛ ոչ կառավարական հատվածին, թե՛ լրատվամիջոցներին, ինչը Վրաստանում շարունակում է մնալ քննարկման առարկա։
2024 թվականի մայիսի 28-ին Վրաստանի խորհրդարանն ընդունել է «Օտարերկրյա ազդեցության թափանցիկության մասին» օրենքը, որը քաղաքացիներն անվանում են «Ռուսական օրենք»։ Պաշտոնապես օրենքը նպատակ ունի կարգավորել երկրում օտարերկրյա ազդեցություն ունեցող կազմակերպություններին և ապահովել նրանց ֆինանսական գործունեության թափանցիկությունը, ինչը քննադատորեն գնահատվում է քաղաքացիական հատվածում՝ ասելով, որ օրենքը իրականում նպատակ ունի ճնշել քաղաքացիական սեկտորին և ազատ լրատվամիջոցներին։
Opinion, pooling and voting
