Իրավունքները և ազատությունը վտանգի տակ. Օտարերկրյա ազդեցության թափանցիկության մասին օրենք

Հեղինակ Քրիստինա Մարաբյան.

Վրաստանի Սահմանադրական դատարանի պաշտոնական կայքում տեղադրված «Դատական ​​ակտեր» բաժնում տեղեկություններ կան «Օտարերկրյա ազդեցության թափանցիկության մասին» օրենքի դեմ ներկայացված մի քանի հայցերի մասին։ Հայցվորների հիմնական փաստարկը երկրի Սահմանադրության խախտումն է։ Դիտարկենք այս իրավիճակի հիմնական կողմերը:

Նախագահ Սալոմե Զուրաբիշվիլին հանդես է եկել որպես հայցվոր Վրաստանի խորհրդարանի դեմ՝ վիճարկելով օրենքի սահմանադրականությունը։ Վրացական 122 հասարակական կազմակերպություններ հայց են ներկայացրել՝ պնդելով, որ օրենքը սահմանափակում է իրենց իրավունքներն ու ազատությունները։ Բողոքի ակցիային միացել են ընդդիմադիր պատգամավորները՝ պնդելով, որ օրենքը չի համապատասխանում ժողովրդավարական սկզբունքներին։

Բացի այդ, Վրաստանի հանրային պաշտպան (օմբուդսմեն) Լևան Իոսելիանին հրապարակայնորեն դատապարտել է այս օրենքը։ Նրա կարծիքով՝ օրինագիծը խախտում է մարդու իրավունքները, նպաստում է կազմակերպությունների խարանմանը և իրավական խոչընդոտներ ստեղծում նրանց գործունեության համար։

Սահմանադրական նորմեր, որոնք, ըստ հայցվորների, խախտվում են

Հոդված 78. Ինտեգրումը եվրոպական և եվրատլանտյան կառույցներին. Նշում է, որ սահմանադրական մարմինները պարտավոր են նպաստել Վրաստանի ինտեգրմանը ԵՄ-ին և ՆԱՏՕ-ին: Օրենքը կարող է հակասել այս նպատակին, քանի որ այն սահմանափակումներ է մտցնում, որոնք չեն համապատասխանում եվրոպական ժողովրդավարական չափանիշներին:
Հոդված 22. Միավորման ազատությունը. երաշխավորում է միավորումների ազատությունը՝ հաստատելով, որ լուծարումը կարող է տեղի ունենալ միայն դատարանի որոշմամբ՝ օրենքով սահմանված դեպքերում: Օրենքը մտավախություն է առաջացնում, որ այն կարող է նախադրյալներ ստեղծել հասարակական կազմակերպությունների վրա ճնշում գործադրելու համար:
Հոդված 15. Անձնական և ընտանեկան կյանքի գաղտնիությունը. Երաշխավորում է անձնական տարածքի և հաղորդակցությունների պաշտպանությունը: Հայցվորները պնդում են, որ օրենքի դրույթները կարող են հանգեցնել կազմակերպությունների աշխատակիցների անձնական և մասնագիտական ​​գործունեությանը միջամտելու:
Հոդված 17. Կարծիքի, տեղեկատվության և լրատվամիջոցների ազատությունը. Երաշխավորում է խոսքի ազատության պաշտպանությունը և արգելում գրաքննությունը: Օրենքը կարող է բացասաբար ազդել անկախ լրատվամիջոցների վրա՝ ներկայացնելով պահանջներ, որոնք կարող են սահմանափակել նրանց գործունեությունը:

Հոդված 12. Անհատականության ազատ զարգացման իրավունք. Սահմանում է յուրաքանչյուրի իրավունքը՝ զարգացնելու իր անհատականությունը: Օրենքը սպառնում է նման զարգացմանը նպաստող կազմակերպությունների գործունեությանը։
Սահմանադրության 31-րդ հոդվածի 9-րդ կետի 2-րդ կետը սահմանում է, որ օրենքը չի կարող հետադարձ ուժ ունենալ, եթե ավելացնում է պատասխանատվությունը։ Այս դրույթը կարող է խախտվել նոր կանոնների հետընթաց կիրառման դեպքում:

Ազդեցությունը էթնիկ փոքրամասնությունների վրա

Լևան Իոսելիանին «NOR»ռադիոկայանին տված հարցազրույցում ընդգծել է, որ օրենքը հավասարապես ազդում է բոլոր կազմակերպությունների վրա, այդ թվում՝ էթնիկ փոքրամասնությունների հետ աշխատող կազմակերպությունների վրա։ Սա լրացուցիչ ռիսկեր է ստեղծում ադրբեջանական, հայկական և այլ էթնիկ համայնքների համար, որոնց գործունեությունը կարող է սահմանափակ լինել։

«Այս օրենքը վերաբերում է բոլոր կազմակերպություններին, տարբերություն չկա՝ ադրբեջանցի են, թե հայկական, թե վրացի։ Այս օրենքի վերաբերյալ մեր դիրքորոշումը հայտնի է ամբողջ երկրում, որ մենք կոչ ենք արել Վրաստանի խորհրդարանին այս տեսքով չընդունել օրենքը, և եթե խնդիրը անպայմանորեն վերաբերում է թափանցիկությանը, որպեսզի այս փոփոխությունները կատարեն այլ օրենքներում։ Դրա համար մենք դեմ էինք դրան։ Մենք հայց ենք ներկայացրել, amicus (տերմինը նշանակում է անձ, ով օգնում է դատարանին՝ դատարանին տեղյակ պահելով գործին առնչվող տեղեկությունները, չնայած այն հանգամանքին, որ նշված անձը գործի կողմ չէ և մասնակցություն չունի։ Գործով դրա անմիջական մասնակիցների կողմից տեղեկություն, որ «դատարանի ընկերը» դատարանին տրամադրում է թերևս երկու տեսակի՝ փաստացի և իրավական խմբ.), որն այժմ գտնվում է դատարանում, և այնտեղ մենք հայտնել ենք մեր դիրքորոշումն այս օրենքի վերաբերյալ», – ասաց Լևան Իոսելիանի:

«Օտարերկրյա ազդեցության թափանցիկության մասին» օրենքի ընդունումը ռեզոնանս առաջացրեց ինչպես երկրի ներսում, այնպես էլ արտերկրում։ Բողոքատուների և օմբուդսմենի մտահոգությունները վկայում են քաղաքացիական ազատությունների, հասարակական կազմակերպությունների և անկախ լրատվամիջոցների աշխատանքի վրա հնարավոր բացասական հետևանքների մասին:

Առջևում Սահմանադրական դատարանի կողմից գործի քննությունն է։ Նրա որոշումը կլինի կարևոր ցուցիչ, թե ինչպես է Վրաստանը հավատարիմ մնալու օրենքի գերակայության սկզբունքներին և ժողովրդավարական արժեքներին։

---

---