Փարվանա գյուղի բնակչության խնդիրները. Ներքին ճանապարհներ, դպրոց, հողերի գրանցում…

Դեկտեմբերի 7-ին NOR ռադիոյի աշխատակիցները հանդիպում ունեցան Փարվանա գյուղում տեղի բնակչության հետ՝ հասկանալու նրանց խնդիրները և լսելու նրանց կարծիքները այդ խնդիրների լուծման ուղիների վերաբերյալ։ Հանդիպմանը մասնակցել են տեղի 15 բնակիչներ։ Գյուղի բնակիչները լրագրողներին պատմեցին իրենց խնդիրների մասին և դրանց լուծման այլընտրանքային առաջարկներ ներկայացրին։ Ամենահրատապը գազաֆիկացման խնդիրն է։ Այս մասին մեզ ասաց գյուղի բնակիչներից մեկը, ով մեզ հետ զրուցեց՝ անանուն մնալու պայմանով։

«Իրականում ես մնացի առանց վառելիքի։ Մի քիչ վառելափայտ ունեմ, աթար չի մնացել։ Վերջերս գյուղ վառելափայտ էին բերել ու 600 լարի ուզեցին, որը չկարողացա գնել։ Իմ թոշակը 380 լարի է, չգիտեմ այս գումարը սննդի վրա ծախսեմ, թե վառելափայտի վրա։ Գազի բացակայությունը մեր ամենամեծ խնդիրն է։ Ամեն տարի խոստանում են, բայց ոչ ոք չգիտի, թե դա երբ կլինի։ Մշտական գազի բացակայությունը ինքնին բարդացնում է առօրյան՝ ուղղակիորեն ազդելով մեր գյուղական մանկապարտեզների ու դպրոցների վրա, որտեղ երեխաները ձմռանը հաճախ են հիվանդանում ցրտից։ Տեղի բնակիչները հաճախ ստիպված են լինում այլընտրանքային ուղիներ փնտրել վառելափայտի և աթար գնելու համար: Վրանը, որում մարդիկ աթարը պահում են, հաճախ ճղվում է ու տեղումներից թրջվում, ինչի պատճառով էլ թրիքը չի վառվում։

Բնակիչները շատ ժամանակ են ծախսում վառարանը վառելու և տան ջերմությունը պահպանելու վրա, որը կարելի էր օգտագործել այլ խնդիրներ լուծելու վրա։

«Եթե գազ ունենայինք, ժամանակ կխնայեինք։ Վառարանը վառելու և այն մշտապես տաք պահելու համար վատնած ժամանակը մեզ կօգներ գյուղական այլ խնդիրներում, որոնք նույնպես շատ ժամանակ են պահանջում: Աթարը պահելու համար մարդիկ գնում են վրաններ , դրանց գինը 150 լարի է, որը հավելյալ ծախս է։ Ձնաբքի ժամանակ այս վրանները քամին քշում է և վառելիքը թրջվում է, ինչի հետևանքով թրիքը դադարում է այրվել։ Սրա պատճառով որոշ մարդիկ չեն էլ ուզում դա անել»,- ասում է տեղի մեկ այլ բնակիչ։

Բնակիչներից մեկը, ով մոտ 300 ոչխար ունի, տնից 1 կմ հեռավորության վրա ախոռ ունի։ Քրտնաջան աշխատանքից հետո նա ուշ երեկոյան տուն է վերադառնում՝ իսկ հանգած վառարանը ավելի է բարդացնում ձմեռային պայմանները։ Ընտանիքն ամեն օր խնամում է ոչխարներին, հաճախ տուն է վերադառնում գիշերը ժամը 12-ին։ Այդ ժամին վառարանը արդեն հանգած է լինում, և գիշերը նորից վառելուև տնային գործերը հաղթահարելու համար մեծ ջանքեր են պահանջվում։

«Գիշերվա ժամը 12-ին վառարանը վառե՞մ, թե՞ այլ գործեր անեմ։ Առավոտյան ժամը 4-ին նորից պետք է գոմում լինենք՝ ոչխարներին խնամելու։ Եթե ​​գյուղում գազ լիներ, այս ամենը հեշտությամբ կլուծվեր»,- նշում է գյուղի մեկ ուրիշ բնակիչ։

Բնակիչները հիշեցնում են, որ գազիֆիկացման խոստումը ստացվել է 2020-2021 թվականներին, սակայն կորոնավիրուսի համաճարակի պատճառով ծրագրի իրականացումը հետաձգվել է։ Վերջին տարիներին հնչած ծրագրերը նույնպես անորոշ են մնացել՝ անվստահություն առաջացնելով գյուղական բնակչության շրջանում։

«Եթե նույնիսկ գան ու ասեն, որ վաղվանից սկսում ենք գազաֆիկացումը, մենք չենք հավատա։ Նրանց խոսքերը ոչինչ չեն նշանակում։ Եթե ​​վաղը մեզ ոչ ոք չպահի, փող կհավաքենք, գյուղին գազ կմատակարարենք մեր միջոցներով»,- ասում են նրանք։ Գյուղում մշտական ​​ցրտերի և գազի բացակայության պատճառով կենսապայմաններն աստիճանաբար վատանում են։ «Այլևս իմաստ չունի տունը վերանորոգել, քանի որ փոշու պատճառով ամեն ինչ շուտով դառնում է անօգտագործելի։

Տները աստիճանաբար դատարկվում են, քանի որ մարդիկ հեռանում են գյուղից»,- մտահոգվեց տեղի մեկ այլ բնակիչ: Փարվանայի բնակչությունը տեղական ինքնակառավարման մարմիններին կոչ է անում ավելի հստակ և ժամանակին ներկայացնել գազիֆիկացման ծրագրերի գործընթացը։ Նրանք պատրաստ են ակտիվորեն մասնակցել, եթե անհրաժեշտություն առաջանա ֆինանսական ներդրումներ անելու կամ այլ ռեսուրսներ մոբիլիզացնելու համար: «Եթե պետությունը չի կարող կամ չունի գազաֆիկացման ծրագիր, թող մեզ ասեն այդ մասին։ Գյուղացիներն իրենք իրենց միջոցներով կգազաֆիկացնեն ։ Գազաֆիկացումը շատ խնդիրներ կլուծի»,- ասում են փարավանացիները։ Բնակիչները նշում են, որ տեղական իշխանությունների հետ կապ հաստատելու փորձերը նույնպես անիմաստ են:

«Ում էլ դիմում ենք, ամեն մեկն ասում է, որ դա իր իրավասության մեջ չի մտնում։ Մենք այլևս չգիտենք, թե ում դիմենք»,- ասացին նրանք։

Փարավանայում բնակչությունը ձմռանը բախվում է ներքին ճանապարհների մաքրման լուրջ խնդրի։ Ինչպես նշում են տեղի բնակիչները, ձյան տեղումների ժամանակ ճանապարհները դառնում են դժվարանցանելի։ Բնակիչները ստիպված սեփական միջոցներով են մաքրում ճանապարհները, որպեսզի երեխաները կարողանան դպրոց ու մանկապարտեզ հաճախել, իսկ մեծերը՝ գյուղական բիզնեսով զբաղվել։ Չնայած բազմաթիվ խնդրանքներին՝ համապատասխան ծառայությունները օգնություն չեն ցուցաբերում։ Ինչպես նշել է տեղի բնակիչներից մեկը. «Երբ մենք կապվում ենք և խնդրում ենք մաքրել ճանապարհները, նրանք մեզ ասում են, որ իրավունք չունեն դա անելու։ Ելնելով դրանից՝ մենք ինքներս վերցնում ենք բահերը և սկսում մաքրել ճանապարհները։ Սա միայն ժամանակավոր լուծում է և իրական օգնություն է անհրաժեշտ։

Մեծ խնդիր է նաև գյուղական դպրոցը, որը գտնվում է անմխիթար վիճակում և չի կարող լիարժեք կրթական գործընթաց ապահովել։ Ինչպես նշում են տեղի բնակիչները, դպրոցն այնքան ավերված է, որ ուսումնական գործընթացն անցնում է վարձով տարածքում։ Այնուամենայնիվ, նույնիսկ սա բավարար չէ։

«Տունը, որտեղ երեխաները սովորում են, նորմալ չի ջեռուցվում. Վառելիք կա, բայց ամեն սենյակում չկարողացանք վառարաններ տեղադրել։ Մի վառարանով հինգ դասասենյակ տաքացնելով՝ երեխաները ստիպված նստում են բաց դռներով, ինչը խանգարում է ուսումնական գործընթացին»,- ասում է ծնողներից մեկը։ Ծնողները որպես ժամանակավոր լուծում տեղադրել են էլեկտրական տաքացուցիչներ, սակայն ջեռուցիչները չեն կարող աշխատել ամբողջ հզորությամբ։

Փարվանայի բնակիչները դժգոհում են, որ իրենց համար կաթնամթերքի ցածր գները ձեռնտու չեն: Տեղի ֆերմերներից մեկն ասում է. «Ես 300 գլուխ ոչխար ունեմ։ 2 տոննա պանիր եմ արտադրել, բայց չեմ կարողանում վաճառել. 25 000 լարի եմ ծախսել խոտի վրա, հիմա ինձ վարկ է պետք ոչխարներս պահելու համար։ Այս բիզնեսն էլ է ոչ եկամտաբեր»։

Գյուղի բնակչության հերթական խնդիրներից մեկն էլ հողերի գրանցման հետ է կապված։ Բնակիչներից մեկը նշում է, որ 30 տարի է, ինչ օգտագործում է հողը, բայց գրանցման գործընթացը բյուրոկրատական ​​դժվարությունների է հանգեցնում: Մենք ոչինչ չենք կարող անել, քանի որ փաստաթղթերը չեն կարգավորում»,- ասաց մեկ այլ բնակիչ ։

Գյուղացիները նաև ձկնորսությամբ են զբաղվում, թեև նշում են, որ մտավախություն ունեն, որ իրենց էլ կարգելեն այս զբաղմունքը։ Տեղի բնակիչները նշում են, որ գյուղն աստիճանաբար դատարկվում է, իսկ տները մնում են դատարկ։ «Մենք էլ ենք ուզում մեր երեխաների լուսավոր ապագան, բայց մեզ համար դժվար է ամեն օր գյուղում մնալը»,- ասում են նրանք։

Փարվանայի առօրյան բարդ է և ներառում է ենթակառուցվածքային, ինչպես նաև սոցիալական և տնտեսական բազմաթիվ խնդիրներ: Բնակչությունը պետական ​​և տեղական իշխանություններից ակնկալում է կոնկրետ և ժամանակին որոշումներ։

---

---