Կառավարության կողմից տարածված ապատեղեկատվությունները «Օտարերկրյա ազդեցության թափանցիկության մասին» օրինագծի վերաբերյալ
Հեղինակ Ռիմա Մառանգոզյան
Վերջին ամիսներին Վրաստանի կառավարությունը լայնածավալ քարոզարշավ է վարում՝ արդարացնելու «Օտարերկրյա ազդեցության թափանցիկության մասին» օրինագիծը, որը քննադատվում է հասարակության լայն շերտերի, տեղական և միջազգային կազմակերպությունների կողմից։ Չնայած իշխանությունները պնդում են, որ այս օրինագիծը նպատակ ունի ապահովել «ֆինանսական թափանցիկություն» և «ժողովրդավարության ամրապնդում», այն իր կառուցվածքով և բովանդակությամբ չափազանց նման է Ռուսաստանի Դաշնության «օտարերկրյա գործակալների» օրենքին, որը հանդիսանում է ապօրինի վերահսկողության և ազատությունների սահմանափակման գործիք։
Կառավարությունը մանիպուլյացիոն մեթոդներով ներկայացնում է օրենքի դրույթները՝ տարածելով հետևյալ ապատեղեկատվական թեզերը.
- «Օրինագիծը համապատասխանում է ժողովրդավարական երկրների չափանիշներին»։
Իշխանությունները հաճախ են ընդգծում, որ օրինագիծը նման է ԱՄՆ-ի FARA (Foreign Agents Registration Act) օրենքին։ Սակայն իրավապաշտպանները և փորձագետները շեշտում են, որ այս երկու օրենսդրությունները արմատապես տարբերվում են։ Եթե ԱՄՆ-ի օրինագիծը սահմանափակվում է միայն օտարերկրյա ազդեցություն ունեցող լոբբիստական գործունեությամբ, ապա վրացական տարբերակը ուղղված է հասարակական կազմակերպություններին և անկախ մեդիային՝ թիրախավորելով իշխանություններին քննադատող ուժերին։ - «Օրինագիծը նախատեսված է միայն թափանցիկության համար»։
Իրականում, օրինագիծը պարտադրում է գրանցվել որպես «օտարերկրյա ազդեցության գործակալներ» այն կազմակերպություններին, որոնք ֆինանսավորում են ստանում դրսից՝ անկախ դրանց գործունեության բնույթից։ Այս պիտակը խարան է դառնում և կարող է օգտագործվել հասարակական կարծիքը մանիպուլացնելու և կազմակերպությունների դեմ պետական պատժիչ գործողություններ իրականացնելու համար։ - «Օրինագիծը չի սահմանափակում խոսքի ազատությունը»։
Իրականությունն այլ է․ օրինագիծը մեծ ռիսկեր է ստեղծում խոսքի ազատության և քաղաքացիական հասարակության համար։ Ռուսական օրինակի հիման վրա հայտնի է, որ «օտարերկրյա գործակալի» պիտակը հաճախ օգտագործվում է լրատվամիջոցների նկատմամբ ճնշումներ գործադրելու համար՝ նրանց կեղծ մեղադրանքներով դատարանների առաջ կանգնեցնելու և գործունեությունը դադարեցնելու նպատակով։
Այս օրենքի խնդիրներից մեկը դրա նմանությունն է ռուսական մոդելին, որը 2012 թվականից ի վեր գործնականում վերածվել է պետական ռեպրեսիաների գործիքի։ Ռուսաստանում «օտարերկրյա գործակալների» օրենքի հետևանքով հարյուրավոր լրատվամիջոցներ, հասարակական կազմակերպություններ և անհատներ ստիպված են եղել դադարեցնել իրենց գործունեությունը կամ զգալիորեն կրճատել դրա ծավալը։ Վրաստանի դեպքում, օրենքի նմանությունը Ռուսաստանի հետ ակնհայտ է ոչ միայն բովանդակությամբ, այլև իշխանությունների կողմից օգտագործվող հռետորաբանությամբ։ Վարչակազմը ներկայացնում է օրենքը որպես ազգային շահերի պաշտպանություն՝ այն դեպքում, երբ իրական նպատակը իշխանության պահպանման և քննադատող ձայների լռեցումն է։
Վրաստանի բնակչությունը և քաղաքացիական հասարակությունը ակտիվորեն պայքարում են այս օրինագծի դեմ։ 2024 թվականի մարտին Թբիլիսիի փողոցներում տեղի ունեցան մասշտաբային բողոքի ակցիաներ, որոնց մասնակիցները պահանջում էին չեղարկել օրինագիծը։ Ցույցերի ընթացքում կառավարությունը կիրառեց հատուկ միջոցներ՝ ջրցան մեքենաներ և արցունքաբեր գազ, ինչը ևս մեկ անգամ ապացուցեց իշխանությունների հակաժողովրդավարական քաղաքականությունը։
ԵՄ-ն և ԱՄՆ-ը բազմիցս նախազգուշացրել են Վրաստանի իշխանություններին, որ այս օրինագիծը հակասում է եվրոպական արժեքներին և վնասում է Վրաստանի ինտեգրման գործընթացին։ ԵՄ անդամ դառնալու ճանապարհին այս օրենքը կարող է լուրջ խոչընդոտ դառնալ, ինչի մասին արդեն հայտարարել են բարձրաստիճան եվրոպացի պաշտոնյաներ։
«Օտարերկրյա ազդեցության թափանցիկության մասին» օրինագիծը Վրաստանում ոչ թե թափանցիկության, այլ մանիպուլյացիայի և վերահսկողության գործիք է։ Կառավարության կողմից տարածվող ապատեղեկատվությունն ուղղված է հանրության մոլորեցմանը և օրինագծի իրական վտանգների քողարկմանը։ Այնուամենայնիվ, հասարակության ակտիվությունը ցույց է տալիս, որ Վրաստանի քաղաքացիները պատրաստ են պաշտպանել իրենց ազատությունները և ժողովրդավարական արժեքները՝ ընդդեմ ռեպրեսիվ օրենսդրությունների։
Opinion, pooling and voting
