Գազաֆիկացման խնդիրը՝ որպես լրացուցիչ բեռ Փարվանա գյուղի կանանց համար
Հասարակական տրանսպորտի անգործունակ համակարգը, նախադպրոցական և դպրոցական կրթական տարածքների բացակայությունը, խմելու և ոռոգման ջրի հետ կապված դժվարությունները և վատ պահպանված ներքին ճանապարհները առօրյա կյանքի մի մասն են Վրաստանի շատ գյուղերում և քաղաքներում, ինչը հաճախ ծանրաբեռնում է գյուղաբնակ կանանց և տղամարդկանց և էլ ավելի է դժվարացնում նրանց կյանքը։ Սամցխե Ջավախքի մի քանի գյուղերի գազաֆիկացման բացակայությունը ավելանում է վրացական շատ գյուղերին բնորոշ խնդիրների շարքին։
«NOR» ռադիոյի լրագրողները այցելել են Նինոծմինդայի մունիցիպալիտետի Փարավանի գյուղ տեղաբնակներից իմանալու Սամցխե Ջավախքի կանանց աշխատանքային բեռը։ Փարվանայում տարիներ շարունակ չլուծված խնդիր է գյուղը բնական գազով ապահովելու հարցը, որն անտանելի է դարձնում գյուղի կանանց կյանքը և էլ ավելի դժվարացնում նրանց աշխատանքը։
Փարավանի գյուղ հասնելուն պես առաջինը, որ գրավում է ձեր աչքը, նրա դյութիչ բնությունն է՝ լայն դաշտերը, լիճը և լեռներով շրջապատված փոքրիկ բնակավայրը, որը կարծես խաղաղության և հանգստության ապաստարան լինի: Սակայն այս արտաքին իդիլիայի հետևում Փարվանա գյուղը ծանրաբեռնված է ենթակառուցվածքային և սոցիալական լուրջ խնդիրներով։ Գյուղ մտնելուն պես ձեզ դիմավորում են դժվարանցանելի ներքին ճանապարհները, աղբով լցված բակերը, ծխով թանձր օդը, ինչն ակնհայտորեն ցույց է տալիս տեղացիների առջեւ ծառացած գլխավոր մարտահրավերներից մեկը՝ գազաֆիկացման բացակայությունը։
Փարվանացիների առօրյան հագեցած է տքնաջան աշխատանքով։ Հատկապես կանանց համար այս գործն էլ ավելի ծանր է ու շատ։ Գազաֆիկացման բացակայության պատճառով տեղի բնակիչները ստիպված են վառելափայտ և քարածուխ օգտագործել ջեռուցման և ճաշ պատրաստելու համար։ Վառելափայտի բավարար պաշար ունենալը լուրջ ֆինանսական և ֆիզիկական բեռ է դառնում ընտանիքի համար։
Գյուղը որպես այլընտրանքային վառելիք օգտագործում է աթարը։ Աթար պատրաստելու համար կանայք նախ պետք է ձմռանը հավաքեն գոմաղբը, իսկ գարնանը փռեն, կտրատեն և չորացնեն։ Այս գործընթացը տեւում է մի քանի օր, նույնիսկ շաբաթ։ Աթարը չորանում է ամբողջ ամառ, իսկ չորանալուց հետո այն պատրաստ է վառելու համար, թեև չորացումը կախված է ամառվա շոգ եղանակից։ Այն ամբողջ ամառ պետք է շուռ տալ, որպեսզի չորանա և լավ վառվի, ինչը կանանց համար լրացուցիչ աշխատանք և ժամանակ է պահանջում։ Սակայն այս ամենն ունի իր թերությունները՝ աթարի պատրաստման ընթացքում առաջացած ուժեղ և տհաճ հոտը տարածվում է գյուղով մեկ։ Բացի այդ, աթարի պատրաստումը պահանջում է ծանր ֆիզիկական աշխատանք, որն էլ ավելի է ծանրաբեռնում կանանց առօրյան։ Գազաֆիկացման բացակայությունը ոչ միայն ծանրաբեռնում է կանանց լրացուցիչ աշխատուժ, այլեւ առողջական խնդիրներ է ստեղծում։
Կանայք շատ ժամանակ են ծախսում վառարանի կրակի պահպանման վրա, ինչը նրանց ժամանակ չի թողնում գյուղական այլ զբաղմունքների համար:
Գյուղի կին հարցվողներից մեկը, ով մեզ հետ զրույցում խնդրեց անանուն մնալ, մեզ ասաց. «Գազի բացակայությունը մեր ամենամեծ խնդիրն է։ Ամեն տարի խոստանում են, բայց ոչ ոք չգիտի, թե դա երբ կլինի։ Մինչդեռ դպրոցներում ու մանկապարտեզներում երեխաները մրսածությունից են հիվանդանում»։
Վառելափայտ և վառելանյութ գտնելը լրացուցիչ ծախս է ընտանիքի համար։ «Իրականում վառելիքս սպառվել էր: Ես քիչ վառելափայտ ունեի։ Վերջերս վառելափայտ բերեցին, ինձնից 600 լարի ուզեցին, որը չկարողացա վճարել։ Իմ թոշակը 380 լարի է, չգիտեմ այս գումարը սննդի վրա ծախսեմ, թե վառելափայտի»,-ասաց նա:
Կանայք շատ ժամանակ են ծախսում վառարանը վառելու վրա, մինչդեռ գյուղական վայրերում կան բազմաթիվ այլ գործեր, որոնք կանայք կարող են անել: «Եթե գազ ունենայինք, մեր ժամանակը կխնաեինք։ Այն ժամանակը, որ մեզ անհրաժեշտ է վառարանը վառելու և տաքությունը պահպանելու համար, կարելի է օգտագործել գյուղի այլ գործերի կամ մեր խնամքի համար»,- նշում է մեկ այլ բնակիչ։
Գյուղը բազմիցս ստացել է գազիֆիկացման խոստումներ 2020-2021 թվականներին, սակայն ծրագիրը հետաձգվել է կորոնավիրուսի համաճարակի պատճառով։ Վերջին տարիներին տրված խոստումները նույնպես ապարդյուն են եղել, ինչը անվստահություն է առաջացրել գյուղական բնակչության շրջանում։ «Եթե հիմա գային ու ասեին, որ սկսում ենք գազաֆիկացումը, չէինք հավատա։ Նրանց խոսքերը ոչինչ չեն նշանակում։ Եթե մեզ ոչ ոք չկանգնեցնի, մենք ինքներս կհավաքենք ու կգազաֆիկացնենք գյուղը՝ մշտական ցրտի ու գազի բացակայության պատճառով կենսապայմանները գնալով վատանում են։
«Տների վերանորոգում անելն իմաստ չունի, քանի որ բորբոսից ու փոշուց ամեն ինչ շուտով փչանաում է։ Տները նույնպես կամաց-կամաց դատարկվում են, քանի որ մարդիկ հեռանում են գյուղից»,- ասում է մեկ այլ տեղացի։
Փարվանայի բնակիչները ՏԻՄ-ից տեղեկություն են խնդրում, երբ և ինչպես են նախատեսում բնական գազ բերել գյուղ։ Ավելին, նրանք իրենց սուղ ֆինանսներով պատրաստ են ներգրավվել նախագծի իրականացմանը. «Ուզում ենք, որ նստեն, մեզ լսեն, ծրագիր առաջարկեն։ Բոլորս համակարծիք ենք, որ գազաֆիկացումը գյուղի շատ խնդիրներ կլուծի»-ասացին նրանք։
Հոդվածը պատրաստել են «NOR» ռադիոյի լրագրողները «Ժողովրդավարության հետազոտական կենտրոնի» «Կանանց և աղջիկների հզորացում Վրաստանում» նախագծի շրջանակներում՝ ԱՄՆ դեսպանատան ֆինանսական աջակցությամբ։ «Ժողովրդավարության հետազոտական կենտրոնը» և «NOR» ռադիոն ամբողջությամբ պատասխանատու են հոդվածի բովանդակության համար և հոդվածում արտահայտված կարծիքները կարող են չհամընկնել դոնորի տեսակետների հետ։
Opinion, pooling and voting
