Ինչպե՞ս է Ռուսաստանը սահմանափակում միգրացիան և ինչի՞ կարող է դա հանգեցնել

Ժողովրդագրական ծայրահեղ անբարենպաստ իրավիճակի պայմաններում Ռուսաստանը պետք է պայքարի յուրաքանչյուր օտարերկրյա աշխատակցի համար, բայց իշխանություններն անում են ճիշտ հակառակը։ Փետրվարի 7-ին Ռոսստատը հրապարակել է 2024 թվականի միգրացիայի աճի տվյալները։ Դրանցից հետևում է, որ ավելի քան մեկուկես անգամ ավելի շատ օտարերկրյա քաղաքացիներ են եկել Ռուսաստանում ապրելու և աշխատելու, քան մեկ տարի առաջ։ Հունվարից նոյեմբեր աճը կազմել է գրեթե 419 հազար մարդ՝ մեկ տարի առաջ ընդամենը 107,5 հազարի դիմաց։ Նման բան տեղի չի ունեցել 1990-ականների սկզբից, նշում է անկախ ժողովրդագիր Ալեքսեյ Ռակշան, ով նախկինում զբաղեցնում էր Ռոսստատի խորհրդականի պաշտոնը։ Բավականին զարմանալի է, եթե հաշվի առնենք, որ անցյալ տարվանից իշխանությունների կողմից մեկը մյուսի հետևից կիրառվող սահմանափակումների պատճառով օտարերկրացիների համար գնալով դժվարանում է Ռուսաստան գնալն ու մնալը։ Այս մասին գրում է Ջավախքի լրատվական կենտրոնը․

Եթե վերջին վիճակագրությունը ճիշտ է, ապա սա հիանալի նորություն է Ռուսաստանի համար։ Երկրի ծայրահեղ անբարենպաստ ժողովրդագրական իրավիճակի համատեքստում արտասահմանից աշխատուժի ներմուծումը, նույնիսկ երկարաժամկետ հեռանկարում, ըստ էության, միակ պահուստն է լինելու Ռուսաստանի աշխատաշուկայի համար, բացատրում է Ազգային հետազոտական համալսարանի Տնտեսագիտության բարձրագույն դպրոցի Աշխատանքային հետազոտությունների կենտրոնի փոխտնօրեն Ռոստիսլավ Կապելյուշնիկովը։ Ռոսստատը կանխատեսում է, որ առաջիկա 20 տարում Ռուսաստանում բնակչության բնական նվազումը կկազմի տարեկան 750-900 հազար մարդ։

Ռուսական վիճակագրության հրաշքները

Խնդիրն այն է, սակայն, որ Ռոսստատի տվյալները անիրատեսական են թվում: Դրանցից հետևում է, որ միգրանտների հոսքի կտրուկ աճը սկսվել է ամռան վերջին, հենց այն պահին, երբ գերատեսչությունը փոխել է ՆԳՆ-ի հետ տվյալների փոխանակման գործընթացը. նախկինում դրանք փոխանցվում էին թղթային, այժմ՝ էլեկտրոնային տարբերակով։ Արդյունքում պարզվել է, որ միայն 2024 թվականի նոյեմբերին միգրացիայի աճը կազմել է մոտ 120 հազար մարդ՝ նույնքան, որքան ամբողջ 2023 թվականին։

Ալեքսեյ Ռակշան նշում է, որ այլ երկրներում, օրինակ՝ Ղազախստանում, փաստաթղթերի թղթային շրջանառությունից էլեկտրոնային կառավարման անցումը նման կտրուկ փոփոխություններ չի առաջացրել։ Տվյալներն, իհարկե, ճշգրտվել են, սակայն ընդհանուր միտումը մնացել է անփոփոխ։ Ժողովրդագրագետը հաշվարկել է, որ եթե պահպանվեն Ռոսստատի կողմից սահմանված տեմպերը, ապա միայն Տաջիկստանի հետ՝ Ռուսաստանի աշխատուժի հիմնական մատակարարի, բնակչության փոխանակման միգրացիոն հաշվեկշիռը տարեկան պետք է կազմի անհավանական 370 հազար մարդ: Դա համարժեք է Տաջիկստանի ողջ բնակչության 4-4,5%-ին, ներառյալ նորածիններն ու տարեցները:

Իրականում, Ռակշայի կարծիքով, 2024 թվականին Ռուսաստանի Դաշնությունում միգրացիայի աճը կարող է կազմել 120-150 հազար մարդ, ինչը համապատասխանում է գրանցման համակարգի փոփոխությունից առաջ նկատված դինամիկային։ Այս արդյունքն ավելի տրամաբանական է թվում՝ հաշվի առնելով, որ հենց անցյալ տարի Ռուսաստանի իշխանությունները լայնածավալ հակամիգրանտների արշավ սկսեցին։ Դրա գործիչը Մոսկվայի «Crocus City Hall» համերգասրահում տեղի ունեցած ահաբեկչությունն էր, որի համար մեղադրվում են Տաջիկստանի քաղաքացիները։

Ինչպե՞ս են Ռուսաստանում հետապնդում միգրանտներին

Միգրացիոն սահմանափակումների թեման ակտիվորեն քննարկվում է ռուսական ԶԼՄ-ներում, իսկ դրան զուգահեռ իրավապահ մարմինների ակտիվությունը հզորանում է։ Պետդումայի նախագահ Վյաչեսլավ Վոլոդինի հաշվարկներով՝ 2024 թվականին Ռուսաստանի խորհրդարանն ընդունել է 13 հակամիգրացիոն օրենք։ Ահա այս օրենքներով նախատեսված սահմանափակումներից միայն մի քանիսը.

— առանց կացության թույլտվության ժամանակավոր կեցության ժամկետը կրճատվել է մինչև տարեկան 90 օր,

— ընդլայնվել է արտաքսման հիմքերի ցանկը,

— Մարտի 5-ից ոստիկանության աշխատակիցներն իրավունք կունենան ազատ մուտք գործել այն տարածք, որտեղ բնակվում են օտարերկրացիներ,

— միգրանտների երեխաներն այլևս չեն ընդունվում դպրոցներ, եթե ռուսերեն չգիտեն,

— ռուսների հետ ամուսնացած ժամանակավոր կացության թույլտվության պարզեցված ստացումն այժմ հնարավոր է միայն երեք տարվա համատեղ կյանքից հետո:

Միևնույն ժամանակ, երկրամասերը մտցնում են իրենց սահմանափակումները՝ միգրանտներին արգելվում է աշխատել ուղևորափոխադրումների ոլորտում, մանրածախ առևտրի, սննդի արտադրության ոլորտում և այլն։ Սահմանափակումների քանակով առաջատար հանդիսացող Կրասնոդարի երկրամասում արգելքներ են գործում 80 տեսակի գործունեության մեջ։

2024 թվականի հունվարից հոկտեմբեր ընկած ժամանակահատվածում, ըստ Ռուսաստանի ներքին գործերի նախարարության, ոստիկանությունը միգրանտների նկատմամբ անցկացրել է 10,2 հազար ստուգում, ինչը երկուսուկես անգամ ավելի է, քան 2023 թվականի նույն ժամանակահատվածում։ Օտարերկրյա քաղաքացիներին արտաքսելու որոշումների թիվը հասել է 149 հազարի, ինչը գրեթե մեկուկես անգամ ավել է։ Բացի այդ, սահմանային մարմիններին է ուղարկվել ՌԴ մուտքն արգելելու 208 հազար որոշում՝ 70 հազարով ավելի, քան նախորդ տարի։

ՌԴ-ում հակամիգրանտների արշավի երկարաժամկետ հետևանքները

Ռուսաստանի աշխատաշուկայի գրավչությունը հարևան երկրների քաղաքացիների համար երկարաժամկետ և առանց որևէ սահմանափակումների դատապարտված է անկման՝ ռուբլու մշտական թուլացման պատճառով, ասվում է Observer Research Foundation-ի զեկույցում։ Միգրանտների վրա ճնշում գործադրելով՝ Ռուսաստանի իշխանությունները միայն արագացնում են այս գործընթացը։

Տաջիկստանի, Ղրղզստանի և Ուզբեկստանի քաղաքացիները փորձում են զարգացնել այլ շուկաներ, և այդ երկրների իշխանությունները նրանց օգնում են այդ հարցում։ Ուզբեկստանն, օրինակ, բանակցություններ է վարում Գերմանիայում, ԵՄ մի շարք երկրներում և Մեծ Բրիտանիայում իր քաղաքացիների աշխատանքի պայմանները պարզեցնելու շուրջ, ինչպես նաև համագործակցություն է զարգացնում Իսրայելի և Սաուդյան Արաբիայի հետ։ Առայժմ քչերն են մեկնում այդ երկրներ. ընդհանուր առմամբ, ներկայումս այնտեղ կարող են լինել միայն տասնյակ հազարավորներ, նշում է Observer Research Foundation-ը: Սակայն Թուրքիան և Ղազախստանը նույնպես դառնում են այլընտրանք Ռուսաստանին, որտեղ, ինչպես Ռուսաստանը, որոշ դեպքերում կարելի է ճանապարհորդել առանց վիզայի:

Բացի Ռուսաստանում կադրերի աճող պակասից, միգրանտների հոսքի կրճատումը կարող է ունենալ մեկ այլ, ավելի վտանգավոր հետևանք, բայց Կենտրոնական Ասիայի համար: Տաջիկստանի պաշտոնյաներն ու անվտանգության փորձագետները, որոնց հետ զրուցել է Reuters-ը, մտավախություն ունեն, որ արտասահմանում աշխատանք գտնելու դժվարությունները և դրամական փոխանցումներից մեծապես կախված երկրում տնտեսական իրավիճակի վատթարացումը կարող են խթանել ծայրահեղական տրամադրությունները:

Փոխանցում է Deutsche Welle-ն

---

---