Ի՞նչպես է թռչել Երկրի պատմության մեջ ամենամեծ թռչող արարածը
Ողնաշարավորների պալեոնտոլոգիայի ամսագրի հատուկ թողարկումը նվիրված է 70 միլիոն տարի առաջ Հյուսիսային Ամերիկայում ապրած պտերոզավրերի կարգի ամենամեծ ներկայացուցչին՝ Քեցալկոատլին:
Հինգ հոդվածներում գիտնականները փորձում են գտնել այն հարցի պատասխանը, թե ինչպես կարող էր օդ բարձրանալ 12-15 մետր թեւերի բացվածքով նման հսկայական կենդանին։ Մեկ այլ հոդվածում նկարագրվում է քեցալկոատլի երկու նոր, ավելի փոքր տեսակներ:
Հսկա պտերոզավրի Քեցալկոատլի բրածոները հայտնաբերվել են 1971 թվականին ԱՄՆ Տեխաս քաղաքում։ Այն ստացել է փետրավոր օձի ացտեկ աստծո Քեցալկոատլի անունը։ Դա Երկրի պատմության մեջ մինչ օրս հայտնի ամենամեծ թռչող արարածն է:
Այդ ժամանակից ի վեր հսկա «Տեխասյան պտերոզավրը» բազմիցս հայտնվել է ֆիլմերում և կոմիքսների էջերում, բայց թե ինչպես կարող էր թռչել իր հսկայական զանգվածով, դեռևս հայտնի չեր: Գիտնականները ենթադրում են, որ թռիչքից առաջ քեցալկոատլը ճոճվել է իր թևերի ծայրերի վրա, ինչպես արնախում չղջիկը, կամ արագություն է ձեռք բերել՝ ցրվելով և թափահարելով իր թեւերը ալբատրոսի պես, կամ ընդհանրապես թռչել չգիտեր:
Նոր հետազոտությունը վկայում է այն մասին, որ այն հավանաբար սկզբում ցատկել է մոտ երկուսուկես մետր բարձրության վրա, իսկ հետո սկսել է թևերը թափահարել:
«Չնայած այն հանգամանքին, որ քեցալկոատլը հայտնի է արդեն 50 տարի, այն քիչ է ուսումնասիրվել: Սա առաջին անգամն է, որ մենք նման համապարփակ հետազոտություն ենք անցկացնում», – ասում է Օսթինում գտնվող Ջեքսոնի Երկրի մասին գիտությունների դպրոցի տնօրեն Մեթյու Բրաունը:
Քետցալկոատլուսի բոլոր հայտնի բրածոները պահվում են Տեխասի համալսարանի թանգարանում, որտեղ իրականացվել են հետազոտությունների մեծ մասը։ Հավաքածուի մանրամասն գույքագրումը հանգեցրել է այն փաստին, որ, բացի նախկինում հայտնի հսկա Quetzalcoatlus Northropi-ի միակ տեսակներից, պալեոնտոլոգները հայտնաբերել են քեցալկոատլի ևս երկու ավելի փոքր տեսակ՝ հինգից վեց մետր թեւերի բացվածքով:
Նրանցից մեկը՝ Quetzalcoatlus lawsoni-ն, կոչվել է այս կենդանիների հայտնագործողի՝ Դուգլաս Լոուսոնի անունով:
Ավելի փոքր տեսակների ոսկորների վերլուծությունը և դրանց աերոդինամիկան մոդելավորելը թույլ է տվել գիտնականներին վերականգնել հսկա պտերոզավրի թռիչքի մեխանիզմը:
«Պտերոզավրերը կրծոսկրի հսկայական ոսկորներ ունեն, որոնց կցվում են թռչող մկանները, ուստի կասկած չկա, որ նրանք զարմանալի թռչողներ էին», – ասում է Քևին Փադյանը, Բերկլիի Կալիֆորնիայի համալսարանի պատվավոր պրոֆեսոր, Քեցալկոատլի թռիչքի բիոմեխանիկայի ուսումնասիրության ղեկավարը:
Ուսումնասիրելով երկրաբանական համատեքստը, որում գտնվում էին բրածոները, հեղինակները եկել են այն եզրակացության, որ քետցալկոատների կենսակերպը նման է ժամանակակից ցապլյաների կենսակերպին։ Այսպիսով, վայրերից մեկում պալեոնտոլոգները հայտնաբերել են միանգամից 30 առանձնյակ:
