2023. Գյուղատնտեսության ոլորտում և շրջակա միջավայրում նախատեսվող ամբողջ փոփոխությունների մասին
Վրաստանի վարչապետ Իրակլի Ղարիբաշվիլին աշխատանքային հանդիպում է ունեցել շրջակա միջավայրի պահպանության և գյուղատնտեսության նախարար Օթար Շամուգիայի և նրա տեղակալների հետ։ Տեղեկությունը տարածում է կառավարության ղեկավարությունը։
Հանդիպմանը քննարկվել են նախարարության 2023 թվականին իրականացվելիք ծրագրերն ու հիմնական ուղղությունները։ Ուշադրություն է դարձվել «Վրաստանի զարգացման ռազմավարություն-Vision 2030»-ի իրականացման դինամիկային։
Շրջակա միջավայրի և գյուղատնտեսության նախարարը և նրա տեղակալները կառավարության ղեկավարին ներկայացրել են ընթացիկ տարվա ընթացքում իրականացվելիք բոլոր հիմնական ծրագրերն ու նախագծերը։
Նշվել է, որ պետության կողմից տարիների ընթացքում իրականացված բոլոր հիմնական ծրագրերը շարունակվելու են գյուղատնտեսության ուղղությամբ, այն է՝ արտոնյալ ագրովարկային ծրագիր, ագրոապահովագրության ծրագիր, պահեստավորման և վերամշակման համաֆինանսավորման ծրագիր, ձեռնարկություններ, տեխնիկական աջակցության ծրագիր և գյուղատնտեսական կոոպերատիվներին աջակցող ծրագրեր։
2023 թվականին արտոնյալ ագրովարկավորման ծրագրի բյուջեն նախորդ տարվա համեմատ կավելանա և կկազմի 200 մլն լարի։ Նախատեսվում է տրամադրել ավելի քան 10000 վարկ, որը կգերազանցի 1 մլրդ լարին։ Բյուջեի ավելացման նպատակն է շարունակաբար ավելի շատ ֆինանսական ռեսուրսներ հասանելի դարձնել ֆերմերներին և ձեռնարկատերերին՝ արտոնյալ ագրովարկավորման և ագրո-լիզինգի առումով։ 2013 թվականից ի վեր տրամադրվել է 80 հազարից 5 միլիարդ լարիի վարկ։
Բացի այդ, 2023 թվականին կշարունակվի վերջին տարիների միտումը, ինչը նշանակում է նպաստել երկրում վերամշակման և պահեստավորման ոլորտի զարգացմանը։ Առաջնային արտադրանքի արտադրության աճին զուգընթաց շարունակում է աճել վերամշակման և պահեստավորման ենթակառուցվածքների պահանջարկը։ 2023 թվականին նպատակային ծրագրային բյուջեի 25 մլն լարիի ավելացման արդյունքում կշարունակվի վրացական ավելի որակյալ գյուղատնտեսական արտադրանքի արտադրության խթանման աճող դինամիկան։ Նախատեսվում է համաֆինանսավորել մինչև 60 նոր վերամշակող և պահեստային ձեռնարկություններ։ Նշենք, որ միայն այս ծրագրերի շրջանակներում 2014թ.-ից առ այսօր 106 մլն լարիով համաֆինանսավորվել է 289 մլն լարի ներդրումային արժեքով 217 պահեստային և վերամշակող ձեռնարկությունների ստեղծումը, ինչը հնարավորություն է ստեղծել պահեստավորել /մշակել արտադրանքը ժամանակակից չափանիշներին և շուկայի պահանջներին համապատասխան:
Բազմամյա այգիների հիմնման համաֆինանսավորումը կշարունակվի. «Ներկայացրե՛ք ապագան» ծրագրի շրջանակներում մշակվում են բազմամյա կուլտուրաներ, ավելանում են ներմուծման փոխարինման, արտահանման հնարավորությունները։ Կազմակերպվում են հակակարկտային և ոռոգման համակարգեր։ Ծրագրի մեկնարկից ի վեր ավելի քան 20 հազար հեկտարի վրա հիմնվել են նոր այգիներ։ 2023 թվականին ծրագրի բյուջեն կազմում է 35 մլն լարի և նախատեսվում է հիմնել 3500-ից 4000 հա բազմամյա այգիներ։
2023 թվականին պետությունը կշարունակի աջակցել գյուղատնտեսական կոոպերատիվներին։ Գյուղատնտեսական կոոպերատիվների ենթակառուցվածքների զարգացման նպատակային ծրագրերի բյուջեն ավելանում է և կազմում է 5 մլն լարի։
Պետության աջակցությամբ 2022 թվականին գյուղատնտեսական կոոպերատիվների խրախուսման նպատակային ծրագրերի շրջանակներում ստեղծվել են 9 գյուղատնտեսական կոոպերատիվ ձեռնարկություններ, որոնք միավորում են ավելի քան 100 մանր ֆերմերների։ Պետական համաֆինանսավորումը գերազանցում է 4 մլն լարին: Գյուղատնտեսական կոոպերատիվները հնարավորություն ունեն մասնակցելու Գյուղական զարգացման գործակալության կողմից իրականացվող բոլոր ծրագրերին, որտեղ այլ իրավաբանական անձանց համեմատ նրանք ունեն պետական համաֆինանսավորման 10%-ի հավելյալ արտոնություններ, իսկ հատուկ կոոպերատիվների ծրագրերի շրջանակներում՝ պետական համաֆինանսավորում՝ որոշվում է 70-80%-ի սահմաններում։
«Գյուղատնտեսական մեքենաների համաֆինանսավորման ծրագրի» համար նախատեսված է ընդհանուր 17 մլն լարի։ Նշենք, որ վարչապետի նախաձեռնությամբ պետությունը 50 մլն լարի է հատկացրել գյուղատնտեսական տեխնիկայի համաֆինանսավորման համար։ 2022թ. Գյուղատնտեսական տեխնիկայի ձեռքբերման համար տրամադրվել է 66 մլն լարի համաֆինանսավորում։ Պետության կողմից իրականացվող դրամաշնորհային ծրագրերի շրջանակներում ֆինանսավորվել է ավելի քան 4800 միավոր գյուղատնտեսական տեխնիկայի (տրակտոր, կցասայլ, կոմբայն) գնումը։
2023 թվականին առաջին անգամ կիրականացվի պնդուկի արտադրության խթանման պետական ծրագիրը։ Ծրագրի նպատակն է խթանել պնդուկի առաջնային արտադրությունը Վրաստանում՝ խթանելով պնդուկի այգիների սեփականատերերին: Այսօրվա տվյալներով՝ պնդուկի կադաստրում հաշվառված է ավելի քան 68 հազար շահառու՝ մինչեւ 30 հազար հա պնդուկի այգիներով։
2023 թվականին մինչև 16 միլիոն լարի կծախսվի վրացական ագրոպարենային ապրանքների, այդ թվում՝ գինու խթանման համար։ Ակտիվորեն կշարունակվեն վրացական գինու ռազմավարական շուկաներում՝ Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներում, Մեծ Բրիտանիայում, Լեհաստանում, Գերմանիայում, Բալթյան երկրներում, Չինաստանում, Ճապոնիայում և Հարավային Կորեայում խթանման և իրազեկման գործունեությունը: Վրացական գինին կներկայացվի ԱՄՆ-ի, Եվրոպայի և Ասիայի բոլոր կարևոր միջազգային ցուցահանդեսներին։ Նշենք, որ 2022 թվականին Վրաստանից աշխարհի 66 երկիր կարտահանվի 103,368,263 միլիոն լիտր վրացական գինի, ինչը 28 տոկոսով ավելի է 2021 թվականի համանման ցուցանիշից։
2023 թվականին, Վրաստանի կառավարության հետ համաձայնությամբ, USAID-ը նախատեսում է աջակցել մարքեթինգային միջոցառումներին ԱՄՆ-ի, Գերմանիայի, Հարավային Կորեայի և Մեծ Բրիտանիայի շուկաներում՝ վրացական գինին խթանելու նպատակով։
Մինչև 2023 թվականի վերջը հիդրոբարեկարգված հողերի մակերեսը կհասնի 200 հազար հեկտարի, որի համար պետբյուջեից կծախսվի 65 մլն լարի։ Միջազգային դոնորների ֆինանսավորմամբ 2023 թվականից նախատեսվում է իրականացնել խոշոր ներդրումային ծրագրեր՝ Զեմո Սամգորիի 19000 հա ոռոգման ցանցի ամբողջական վերականգնում, որի համար կծախսվի 90 մլն եվրո։
Նաև Համաշխարհային բանկի 150 միլիոն ԱՄՆ դոլար արժողությամբ նոր նախագծով՝ GRAIL (Վրաստանի դիմացկուն գյուղատնտեսություն, ոռոգում և հող), կբարելավվի 26000 հա տարածքի ջրամատակարարումը։ Ծրագիրն ուղղված է կայուն և արդյունավետ գյուղատնտեսության զարգացմանը։
2023 թվականին կսկսվի ԱՄՆ ՄԶԳ 23,75 միլիոն ԱՄՆ դոլար արժողությամբ հնգամյա «Ուժեղ գյուղ ծրագրի» իրականացումը, որը կօգնի Վրաստանի վարչական սահմանի երկայնքով ապրող բնակչությանը և միկրո, փոքր և միջին ձեռնարկություններին։ ԱՄՆ ՄԶԳ «Ուժեղ գյուղական ծրագրի» 9 միլիոն դոլար արժողությամբ դրամաշնորհային ծրագիրը կներգրավի առնվազն 10,6 միլիոն ԱՄՆ դոլար մասնավոր և պետական հատվածի գործընկերներից:
Գյուղատնտեսության և գյուղի զարգացման եվրոպական հարևանության ծրագրի IV փուլի իրականացումը հաջողությամբ շարունակվում է (55 միլիոն եվրո – 2021-2025 թթ.), որը լրացուցիչ օգնություն է տրամադրում Վրաստանին սննդի անվտանգության և ստանդարտների ներդրման առումով՝ սպառողներին ավելի լավ պաշտպանելու համար իրավունքները երկրում և ավելացնել վրացական արտադրանքի արտահանումը ԵՄ անդամ երկրներ։
Սննդի արտադրության օբյեկտներն ամբողջությամբ կանցնեն ժամանակակից HACCP անվտանգության ստանդարտին։ 2023 թվականի հունիսից, Եվրամիության հետ Խորը և համապարփակ ազատ առևտրի գոտու համաձայնագրի (DCFTA) համաձայն, սննդամթերքի արտադրական օբյեկտներն ամբողջությամբ կանցնեն ժամանակակից HACCP անվտանգության ստանդարտին, ինչը կօգնի պաշտպանել սպառողների շահերը և բարձրացնել մրցունակությունը։
Ինչ վերաբերում է շրջակա միջավայրի պահպանության ուղղությանը, ապա պահպանվող տարածքների ստեղծումը և առկա տարածքների ընդլայնումը Շրջակա միջավայրի պահպանության և գյուղատնտեսության նախարարության հիմնական առաջնահերթություններից է։
Պահպանվող տարածքների տարածքը ներկայումս կազմում է 900 հազար հեկտար, այդ թվում՝ վերջին երկու տարում ավելի քան 246 հազար հեկտարով ավելացած տարածքը։ Պահպանվող տարածքների գործակալությունը ակտիվորեն աշխատում է Վրաստանի պահպանվող տարածքներում էկոտուրիզմի զարգացման ուղղությամբ։ 2023 թվականին 20 միլիոն լարիի ֆինանսական միջոցներ կուղղվեն տարբեր պահպանվող տարածքներում էկոտուրիզմի ենթակառուցվածքների ստեղծմանը և գոյություն ունեցողների վերանորոգմանը/վերականգնմանը։
Վրաստանի ֆինանսների նախարարության և Գերմանական Վերակառուցման վարկային բանկի (KFW) միջև կնքված դրամաշնորհային համաձայնագրի շրջանակներում առաջիկա 6 տարիների ընթացքում 16,25 մլն եվրոյի ֆինանսական միջոցներ կօգտագործվեն նոր պահպանվող տարածքների ստեղծման համար։ Շիդա Քարթլի և Կվերեթի պահպանվող տարածքներ), այցելուների և վարչական շենքեր, վարչակազմերի կառուցում, սարքավորում և զարգացում, էկոտուրիզմի ենթակառուցվածքների զարգացում, ինչպես նաև տեղական բնակչության համար սոցիալ-տնտեսական նախագծերի ֆինանսավորում։
· 2023 թվականին բնապահպանական պետական վերահսկողությունն ապահովելու նպատակով կուժեղացվեն բնապահպանական վերահսկողության վարչության կարողությունները։ Կազմակերպչական զարգացման ուղղությամբ նախատեսվում է օպտիմալացնել կենտրոնական և մարզային կառուցվածքը։ Բարելավվում են ենթակառուցվածքային և տեխնիկական բազան, ներդրվում են էլեկտրոնային համակարգեր՝ բնապահպանական խախտումներն առավել արդյունավետ կանխարգելելու, հայտնաբերելու և կանխելու նպատակով։
· Անտառների գույքագրման գործընթացը շարունակվում է։ 2023 թվականին գույքագրումը նախատեսվում է ընդհանուր առմամբ 215 հազար հա անտառային տարածքի համար։
· 2023 թվականին անտառների վերականգնման աշխատանքներ կիրականացվեն ընդհանուր առմամբ ավելի քան 1500 հա տարածքում։
· Փայտային ռեսուրսների հասանելիությունը հեշտացնելու և անտառտնտեսությունը զարգացնելու նպատակով 2023 թվականին Վրաստանում ընդհանուր առմամբ կգործի 60 «բիզնես բակ»:
· Հանրապետության ողջ տարածքում կշարունակվեն ժամանակակից ավտոմատ օդերևութաբանական, հիդրոլոգիական և երկրաբանական կայանների տեղադրումը։
2023 թվականին նախատեսվում է տեղադրել 137 նոր կայան։ Այդ կայաններին կտրամադրվի ճշգրիտ, օպերատիվ, ժամանակին տեղեկատվություն, անհրաժեշտ է ընդլայնել դիտացանցը, որը կընդգրկի հանրապետության ողջ տարածքը։ Օդի որակի մոնիտորինգի ցանցն ընդլայնվում է։ Գործող կայաններին կավելացվի օդի որակի մոնիտորինգի 9 ավտոմատ կայան։
Ձկնաբուծության ոլորտը զարգացնելու նպատակով 2023 թվականի սկզբին մինչև 10 տեղանքում կորոշվեն Սև ծովում ակվակուլտուրային տնտեսությունների ստեղծման կոնկրետ գոտիներ։ Արտադրությունը ենթադրվում է մինչև 50 հազար տոննա։ Դա կնպաստի մեծածավալ օտարերկրյա և տեղական ներդրումների ներգրավմանը և ձկնարտադրության էական աճին։
Վրաստանի կառավարության որոշմամբ՝ Շրջակա միջավայրի պահպանության և գյուղատնտեսության նախարարությունը կարևոր միջոցառումներ կիրականացնի Լենտեխի մունիցիպալիտետի Ցանա գյուղի և Ամբրոլաուրիի մունիցիպալիտետի Ուրավի գյուղի աղտոտված վայրերի վերականգնման համար։ Հաղորդակցություն է իրականացվում Միացյալ Նահանգների Պաշտպանության սպառնալիքների նվազեցման գործակալության (DTRA) հետ հետազոտությունների և նախագծման մեջ ակտիվ ներգրավվածության համար:
2023 թվականից կսկսվեն արտադրողի ընդլայնված պարտավորության ներքո գտնվող կազմակերպությունների կողմից կոնկրետ թափոնների (թափոնների յուղեր, թափոնների կուտակիչներ և մարտկոցներ, էլեկտրական և էլեկտրոնային սարքերի թափոններ, անվադողերի թափոններ) հավաքման և վերամշակման միջոցառումները և սահմանված նպատակին հասնելու ցուցանիշները կապահովվեն։
Կանաչ տնտեսական աճի ուղղությամբ Շվեդիայի կառավարության աջակցությամբ 2023 թվականին ակտիվորեն կշարունակվեն աշխատանքները շրջանաձև տնտեսության ռազմավարության մշակման ուղղությամբ։
Աշխատանքային խորհրդակցությունում կառավարության ղեկավարը նոր հանձնարարականներ է տվել շրջակա միջավայրի պահպանության և գյուղատնտեսության նախարարին և նրա տեղակալներին։
Opinion, pooling and voting
