Վրաց լեզվի ուսուցչուհու կարի բիզնեսը
Գանձա գյուղում հինգ ուսուցիչներ հավաքվում են շաբաթ և կիրակի օրերին աշխատելու, բայց ոչ դպրոցում։ Չորսը գնում են գործընկերոջ մոտ, իսկ հինգերորդը դիմավորում է նրանց սեփական տանը։ Նրանք միասին ոչ թե մասնավոր պարապմունքներ են անցկացնում, այլ առանց հոգնելու նստում են կարի մեքենաների մոտ և կարում։ Ծոնարա Թանգամյանը տան տիրուհին է՝ մասնագիտությամբ բանասեր։ Երկար տարիներ դպրոցում աշխատել է որպես վրացերենի ուսուցչուհի։ Այժմ նրա օրվա առաջին կեսը հատկացված է մանկապարտեզի սաներին, իսկ երկրորդ կեսը՝ կարելուն։ Գրեթե չորս տարի առաջ Թրփանջանի գյուղական համայնքների զարգացման ծրագրի դրամաշնորհ է շահել և կարի մեքենաներ գնել։ Հիմնադրամը ֆինանսավորում է ԱՄՆ-ում բնակվող բարերար , ծնունդով հայ Ջերալդ Թրփանջյանը՝ աջակցելով գյուղերում կրթությանն ու փոքր բիզնեսի զարգացմանը: Այն, ինչ մայրը մանուկ հասակում սովորեցրել է Ծոնարաին, նա սկզբում կատարելագործվել է ֆոնդի օգնությամբ, իսկ հետո վերածել բիզնեսի։ Նա նաև կարել է սովորեցրել իր գործընկերներին, ովքեր հոգնած, դպրոցից գնացել են Վերիտասի արհեստանոց կարել են՝ պարային հագուստ, երեկոյան զգեստներ, շրջանավարտների համազգեստ, մուլտհերոսների զգեստներ, մանկական զգեստներ դպրոցական միջոցառումների համար, վարագույրներ, սփռոցներ, վերարկուներ և այլն։
2020 թվականին ամեն ինչ հանկարծ փոխվեց։ Համաճարակը և կառավարության կողմից սահմանված սահմանափակումները գրեթե կանգնեցրին բիզնեսը։ Մշակութային միջոցառումների անցկացումը արգելված լինելու պատճառով դադարեցին պարելու համար ազգային զգեստներ կարելը։ Բանկետների ու հարսանիքների հետ մեկտեղ անհետացան երեկոյան և հարսանյաց զգեստների պատվերները։ Տանը խնջույքի պատճառով ոչ ոք գումար չի ծախսի հատուկ հանդերձանքների վրա։ Քանի որ ռեստորաններն ու հանդիսությունների սրահները փակվել են, այս հաստատությունների համար սփռոցների և վարագույրների պատվերները ևս անհետացել են:
Հաճախորդների թվում եղել են մարդիկ Թբիլիսիից, Ախալքալաքից, Նինոծմինդայից, ինչպես նաև Ռուսաստանից և նույնիսկ Ֆրանսիայից։ Վերիտասից արտասահման են ուղարկվել պարային խմբերի տարազներ։ Պատահել է, որ կարի արտադրամաս են եկել բանաստեղծ Վահան Տերյանի տուն-թանգարան այցելած զբոսաշրջիկները։ Այստեղ կարող էին գնել ազգային մոտիվներով պատրաստված պայուսակներ։
Ծոնարն ու իր աշխատակազմը չկարողացան վերականգնել աշխատանքի հին շրջանառությունը, բայց ուրախ են, որ կարող են անգամ անկողնային սպիտակեղեն կարել։ Մենք որոշեցինք, որ կվաճառենք խանութներին։ Կամաց-կամաց սկսեցին պատվերներ գալ։
Արտադրամասն ունի ութ կարի մեքենա և չորս դերձակ ուսուցչուհի, մեկ տնային տնտեսուհի։
Ծոնարայի կարելու պատմությունը սկսվում է խորհրդային ժամանակներից։ Թբիլիսիի Պուշկինի անվան մանկավարժական ինստիտուտի բանասիրական ֆակուլտետն ավարտելուց հետո սկսել է աշխատել որպես ուսուցչուհի, բայց միաժամանակ հոր օգնությամբ բացել է կարի կոոպերատիվ։ Այն ժամանակ Ռուսաստանից գործվածք էին բերում։
«1991-ին գործարանը փակվեց այն պատճառով, որ այլեւս գործվածք չէինք կարող բերել։ Մանկուց սիրել եմ կարել, չնայած այն բանին, որ դպրոցում վրացերենի ուսուցչուհի էի աշխատում»։
Ծոնարան մեծացել է Թբիլիսիում, ամուսնացել Գանձա գյուղում։ Նա այնտեղ շարունակեց իր սիրելի գործը և 26 տարի անց իր խորհրդային փորձը հարմարեցրեց ազատ տնտեսական շուկայի պայմաններին։ Ծոնարան դա արեց։ Մինչ համաճարակը ամեն ինչ շատ լավ էր ընթանում. Տարվա ընթացքում նա կարողացել է պահել բոլոր աշխատակիցներին՝ աշխատելով մանր պատվերներով։ Հուսով եմ, որ շուտով ամեն ինչ կվերադառնա իր տեղը, և աշխատանքային օրերին և հանգստյան օրերին նրանք նորից կաշխատեն նախկինի պես։
Ծոնարան ցանկանում է ընդլայնել արտադրամասը և գնել նոր կարի մեքենաներ։ Չնայած համաճարակին և բիզնես ռիսկերին՝ 2020 թվականին նա կրկին մասնակցել է Թրփանջանի գյուղական համայնքների զարգացման ծրագրին և շահել դրամաշնորհ։ Կրկին կորոնավիրուսի պատճառով գործը հետաձգվեց. Վերջերս նրան զանգահարեցին և ասացին, որ կարող է վերցնել գումարը։ Արդեն պատվիրել եմ նոր, ավտոմատ կարի մեքենաներ։ Նման մեկ մեքենայի արժեքը 10000 լարի է։ Նոր տեխնիկայի շնորհիվ ավելի հեշտ կլինի ազգային հագուստ կարել պարախմբերի համար։
Գործվածք, թելեր՝ ամեն ինչ բերված է Թբիլիսիից։ Դերձակ ուսուցիչները քիչ ժամանակ ունեն, ուստի հիմնականում աշխատում են պատվերով։ Ծոնարան ինքն է իր արտադրանքի դիզայները, նկարում, կտրում է նախշը և տալիս աշխատակիցներին՝ կարելու։
«Այստեղ ազատ աշխատատեղեր կան, բայց կարողներ չկան, սովորելու ցանկություն էլ չունեն»,- դժգոհում է Ծոնարան։
«Վերիտաս» արտդրամասին համաճարակը խանգարել է բարեգործությամբ զբաղվել։ Գյուղերի մանկապարտեզների ավելի քան 120 սաների անվճար տրամադրվել են միջոցառումների տարազներ։ Համաճարակի պատճառով մանկապարտեզները չեն աշխատել, տոնական հագուստի կարիք չկա։ Ծոնարան սեպտեմբերից նախատեսում է կրկին կարել երեխաների համար որպես նվեր.
Վերիտասը Գերմանիայում արտադրված կարի մեքենայի անունն է։ Ծոնարան այն ընտրել է իր ընկերության անվան համար, քանի որ ցանկանում է, որ ուսուցիչների կողմից դասերից հետո ստեղծված արտադրանքի որակը կապված լինի գերմանական մեքենայի անբասիր որակի հետ: Նա վստահ է, որ համաճարակն այլևս չի խանգարի իր փոքր բիզնեսին և մեծ ծրագրերին։
Opinion, pooling and voting
