Ֆեյխոա` աստղային պտղի օգտակարությունը
Բույսերի օգտակար հատկությունների մասին տեղեկությունները հաճախ փոխանցվել են ասացվածքների, առասպելների միջոցով. «Արևապաշտ ինկերը նվաճում են մոզիկա փոքր ցեղի հողերը և ավերում նրանց աստվածուհի Օրիանայի տաճարները։
Օրիանայի պաշտամունքին ծառայող գլխավոր քրմուհին գնում է բանակցությունների` ինկերի առաջնորդի մոտ։ Գլխավոր ինկը սիրահարվում է Կեչուային (քրմուհուն) և ամուսնության առաջարկություն անում նրան։ Կեչուան պայման է դնում, որ կհամաձայնի միայն այն դեպքում, երբ առաջնորդը միայնակ կկառուցի մի տաճար, որը կմիավորի իր ժողովրդի բոլոր ավերած սրբությունների հզորությունը և շքեղությունը։ Շփոթված առաջնորդը օգնություն է խնդրում Օրիանա աստվածուհուց, վերջինս ուղարկում է նրան երկնային աստղերի վրա աճող պտուղներ.
«Ես և արևը ամուսիններ ենք, յուրաքանչյուր պտղի մեջ պարունակվում է մեկ մարդու ուժ, կեր դրանք, և դու միայնակ կկառուցես այն տաճարը, որտեղ կերկրպագեն և՛ ինձ, և՛ Արևը»։
Այդ ժամանակներից անցել են հազարամյակներ, սակայն Ուրուգվայի, Բրազիլիայի, Պարագվայի և Արգենտինայի բնիկները հավատում են, որ «ակկան, նույն ինքը` կեչուան կամ աստղային պտուղը», օգնում է նրանց, ովքեր հայտնվել են հուսահատ վիճակում, և նպաստում է երեխաների աճին, իսկ հղի կանայք չեն ուտում օրը մեկ պտղից ավելի։
Բուսաբուժության տեսակետից ավանդազրույցը պարզորոշ հաղորդում է այն մասին, որ ֆեյխոան (Feijoa sellowiana) պարունակում է նյութեր, որոնք նպաստում են երեխայի աճին` արդեն ներարգանդային զարգացման շրջանից. ֆեյխոան մեծ քանակությամբ յոդ է պարունակում, որը հեշտությամբ լուծվում է ջրում և յուրացվում է մարդու օրգանիզմում։
Իր հայրենիքում ֆեյխոան համարվում է սիրո խորհրդանիշ. բույսի ճյուղերով զարդարում են հարսանյաց հանդեսները, իսկ հարսնացուները հյուսում են տերևները և ծաղիկները մազերի մեջ։
Որքան էլ որ զարմանալի թվա, եվրոպացիները շատ ուշ են հայտնաբերել «ակկան»։ Առաջին անգամ բույսը նկարագրել է բրազիլացի բուսաբան Ժոաո դա Սիլվա Ֆեյժոն` 19-րդ դարի վերջում։ Գիտական գրականության մեջ օգտագործվում են և Acca, և Fejioa Sellowiana անվանումները (տեսակի անվանումը դրված է գերմանացի բուսաբան Ֆրիդիխ Զելլոյի պատվին)։
Ֆեյխոան ունի խոշոր թփի կամ մինչև 4 մ բարձրությամբ ծառի տեսք։ Տերևներն ունեն եթերային յուղ պարունակող փոքրիկ պահեստանոցներ։ Տերևակոթունները կարճ են։
Ծաղիկները խոշոր են, երկսեռ, աճում են տերևածոցերում` միայնակ, զույգերով կամ կազմում են ոչ մեծ վահանաձև ծաղկաբույլեր։ Ծաղկաթերթերը եզրերից սպիտակ են, կենտրոնական հատվածը կարմրավուն է, առէջքները բազմաթիվ են, կարմիր։ Ծաղիկները հարուստ են անտոցիանային ներկանյութերով, պատրաստում են բուրումնավետ ըմպելիք և օծանելիք։
Պտղի չափերը փոփոխական են. ամենափոքրի երկարությունը մոտ 2 սմ է, տրամագիծը` 1,5 սմ, զանգվածը` 15 գ, խոշոր պտղինը` 5 սմ, 3 սմ և 60 գ։ Ամենախոշոր և օգտակար նյութերով հագեցած պտուղների (Հարավային Ամերիկա, Նոր Զելանդիա, Սիցիլիա կղզիներ և այլն) չափերը հասնում են 7-5 սմ և 120 գ։
Յոդի պարունակությունը պտղում կախված է բնակլիմայական պայմաններից` օվկիանոսի ափամերձ շրջաններում աճող բույսի 100 գ չոր զանգվածում պարունակվում է 35 մգ յոդ, իսկ ծովից 100 կմ հեռավորության վրա աճող բույսի պտղի չոր զանգվածում` 9 մգ յոդ։
Ֆեյխոայի թարմ պտղում պարունակվում է 81,3 տոկոս ջուր, 5-12 տոկոս շաքարներ, 2,3 տոկոս օրգանական թթուներ, նաև վիտամին C, ռուտին, եթերային յուղեր, 1,5 տոկոս պեկտին, յոդ` 0,7-1 մգ (100 գ հումքի մեջ)։
Հետաքրքիր բաղադրություն ունի ֆեյխոայի պտղի կլեպը` կալցիում, ինդոլային միացություններ, անտոցիաններ, կատեխիններ, զգալի քանակությամբ բջջանք, հակաօքսիդանտ ֆլավոններ։ Ակնհայտ է, որ ոչ մի պարագայում չի կարելի թափել նման` առողջության համար օգտակար նյութեր պարունակող հումքը, եթե կլեպի համը ձեզ դուր չի գալիս, ապա չորացրեք այն և խմեք` որպես թեյ (1 թ/գ, 200 մլ եռջուր)։
Կլեպն ունի հակաուռուցքային ազդեցություն, սրում է տեսողությունը, նպաստում ոսկորների և ատամների ամրացմանը։ Կլեպը հարուստ է քլորոֆիլով և հետևաբար նաև մագնիումով. ունի թարմացնող և ախտահանող հատկություն։
Ֆեյխոայի պտուղը պարունակում է ոչ մեծ քանակությամբ ամինաթթուներ` ասպարագին, ալանին, գլյուտամին, արգինին և վահանագեղձում արտադրվող հորմոնների գոյացման համար անհրաժեշտ տիրոզին։
Ֆեյխոան ունի հանգստացնող հատկություն, դրական է ազդում սրտի աշխատանքի վրա, իջեցնում է ճնշումը, լավացնում թոքերի աշխատանքը, ազատում է սթրեսից, հանգստացնում է գլխացավը։
Ֆեյխոայի մեջ գտնվող յոդի միացությունները հեշտությամբ են յուրացվում մարդու օրգանիզմի կողմից։ Յոդի օրական չափաբաժինը (150 մգ) բավարարելու համար բավական է ուտել օրը 150 գրամ պտուղ` այն բաժանելով 3 հավասար մասի։
Գիտական և ժողովրդական բժշկության մեջ ֆեյխոան կիրառում են հիպոտիրեոզի դեպքում։
Ֆեյխոան խորհուրդ է տրվում նաև հիպո և ավիտամինոզ C-ի դեպքում, նաև աղեստամոքսային բորբոքային հիվանդությունների, հիպացիդ ստամոքսաբորբի և պիելոնեֆիտի դեպքում։
Աթերոսկլերոզի դեպքում, նախաճաշից և քնելուց առաջ պետք է ուտել 50-ական գրամ ֆեյխոա։
Ֆեյխոան անփոխարինելի միրգ է ալերգիայով հիվանդների համար, հատկապես` երեխաների։
Անեմիա. Խառնեք հավասար քանակությամբ մեղր, ֆեյխոայի և նռան հյութեր։ Կերեք 1-ական ճ/գ, օրը 3 անգամ` ուտելուց կես ժամ առաջ։
Կրունկների ճաքեր. Խառնեք ֆեյխոայի 100 գ քերուկ, մեկական ճաշի գդալ խնձորի հյութ և կամֆորայի յուղ։ Քսեք ոտնաթաթերին, 20 րոպեից լվացեք տաք ջրով։
Ճաքեր շրթունքների վրա. Խառնեք 1-ական ճ/գ ֆեյխոայի պտղամսի և ձիթապտղի յուղ։ Մշակեք վերքերը, 30 րոպեից մաքրեք անձեռոցիկով։
Opinion, pooling and voting
