Ով է ավելի հակված ճարպակալումը փոխանցելու երեխաներին՝ մա՞յրը, թե՞ հայրը
Նոր հետազոտությունը ցույց է տվել, որ այն երեխաները, որոնց ծնողները տառապում են ճարպակալումից, ավելի հավանական է, որ իրենք էլ ճարպակալեն, սակայն նրանց մայրերի գեները, կարծես, առանձնապես կարևոր դեր են խաղում նրանց քաշի որոշման գործում։
Ըստ ընդունված կարծիքի՝ ճարպակալումն առաջանում է ժառանգական և բնապահպանական գործոնների համակցումից։ Ծնողներից երեխաներին փոխանցվող գեները ազդում են ախորժակի, հագեցածության զգացողության, նյութափոխանակության, ուտելիքի նկատմամբ հակման, օրգանիզմում ճարպի բաշխման և շատ այլ բաների վրա։
Ինչպես նշվում է PLOS Genetics ամսագրում հրապարակված հետազոտության մեջ՝ երեխաները իրենց ԴՆԹ-ի կեսը ստանում են ամեն ծնողից, սակայն հենց մոր գենետիկան է ավելի մեծ ազդեցություն ունենում մարմնի զանգվածի ինդեքսի (ՄԶԻ) վրա։
«Մոր գենետիկան, ըստ երևույթին, կարևոր դեր է խաղում երեխայի քաշի վրա ազդելու գործում՝ ի լրումն հենց երեխայի գենետիկայի», – Euronews-ին ասել է Լիամ Ռայթը՝ ուսումնասիրության առաջատար հեղինակը և Լոնդոնի Համալսարանական քոլեջի գիտաշխատողը։
Ռայթի թիմը վերլուծել է 2001-2002 թվականներին ծնված երեխաներ ունեցող ավելի քան 2600 բրիտանական ընտանիքների գենետիկական և բժշկական տվյալները և հետևել նրանց ծնունդից մինչև 17 տարեկանը։
Երեխաների և ծնողների գեների հասանելիությունը առանցքային գործոն է եղել։ Դա թույլ է տվել հետազոտողներին բացահայտել ինչպես երեխաների կողմից ժառանգած գեները, այնպես էլ այն գեները, որոնք ծնողները չեն ժառանգել, բայց որոնք, այնուամենայնիվ, կարող էին ազդել իրենց երեխաների առողջության վրա։
Հետազոտության հեղինակների խոսքով՝ այս անուղղակի ազդեցությունները, որոնք կոչվում են «գենետիկ դաստիարակություն», կարևոր են, քանի որ դրանք օգնում են ձևավորել այն, թե ինչպիսին կդառնան երեխաները՝ սկսած արգանդում եղած պայմաններից մինչև դաստիարակության մեթոդները։
Ինչպես ցույց է տվել հետազոտությունը՝ երկու ծնողների մարմնի զանգվածի ինդեքսը ազդում է երեխայի քաշի վրա։ Եթե հոր ազդեցությունը գրեթե ամբողջությամբ պայմանավորված է եղել այն գեներով, որոնք նա անմիջապես փոխանցել է երեխային, ապա մոր մարմնի զանգվածի ինդեքսի ազդեցությունն ավելի նշանակալի է եղել։
Հետազոտողները կարծում են, որ դա կարող է պայմանավորված լինել նրանով, որ մոր գեները ազդում են նրա սեփական քաշի, սննդային սովորությունների կամ հղիության ընթացքում ակտիվության վրա, ինչն իր հերթին մեծ դեր է խաղում նրա երեխայի զարգացման և առողջության վրա։
«Բացի մայրերի կողմից անմիջականորեն փոխանցվող գեներից, մեր արդյունքները ցույց են տալիս, որ մայրական գենետիկան կարևոր դեր է խաղում այն միջավայրի ձևավորման գործում, որում զարգանում է երեխան, ուստի անուղղակիորեն ազդում է նրա ՄԶԻ-ի վրա»,- բացատրել է Ռայթը։ «Խոսքը մայրերին մեղադրելու մասին չէ, այլ ընտանիքներին աջակցելու և երեխաների երկարաժամկետ առողջությանը զգալիորեն նպաստելու մասին»։
Այլ ուսումնասիրությունները ցույց են տվել, որ այն հայրերը, ովքեր հղիության պահին ունեցել են ավելցուկային քաշ կամ ճարպակալում, ավելի հաճախ են ունենում ճարպակալումով երեխաներ։
Հետազոտության հեղինակների կարծիքով՝ ճարպակալում ունեցող ծնողներին քաշ կորցնելու հարցում օգնելուն ուղղված ջանքերը կարող են երկարաժամկետ ազդեցություն ունենալ իրենց երեխաների առողջության վրա։
«Մոր ՄԶԻ-ի իջեցմանն ուղղված թիրախային միջոցները, հատկապես հղիության ընթացքում, կարող են նվազեցնել ճարպակալման հետևանքները տարբեր սերունդների համար»,- նախազգուշացրել է Ռայթը։
Opinion, pooling and voting
