Ստի դետեկտորը կարող՞ է զանազանել սուտը ճշտից
Պոլիգրաֆը բժշկական-կենսաբանական սարք է, որը նախատեսված է մի քանի ֆիզիոլոգիական ցուցանիշների միաժամանակյա արձանագրման համար: Այն ստուգում է նաև անցյալում տեղի ունեցած երևույթների հետ կապված հիշողություները։
Գիտնակաները հայտարարում են, որ յուրաքանչյուր ոք ունի ստելու իր պատճառները, սակայն սուտը նաև կարող է հանգեցնել մի շարք հիվանդություների։ Օրինակ՝ Ճապոնիայում կասկածելի հանցագործությունը բացահայտում են բրինձի օգնությամբ։ Հանցագործը պետք է բերանի մեջ պահի բրիձի կույտը և լսի իր մեղադրանքը։ Եթե բրինձը բերանում մնա չոր, ապա մեղանդրանքը հաստատվում է։
Հին Հնդկաստանում, երբ մեղադրյալին առաջադրում էին կտրուկ մեղադրանքներ, մեղադրյալը պետք է արտաբերեր մտքում առաջին եկած բառերը և միևնույն ժամանակ հարվածեր վահանին: Օրենքի համաձայն՝ կտրուկ մեղադրանքների ժամանակ հարվածի ձայնը լինում էր ուժգին։
Աֆրիկայում գուշակներն առաջարկում էին մեղադրյալին պահել ձեռքում թոչնի ձու, քանի որ ձևի մակերևույթը շատ նուրբ էր և անգամ թույլ սեղմելու դեպքում կկոտրվեր։ Մեղադրյալներին ստիպում էին ձուն փոխանցել մեկը մյուսին: Ենթադրվում էր, որ մեղավորը չէր կարող պահել ձուն, քանզի սեղմումից այն կկոտրվեր։
Ստի դետեկտորի պատմությունն սկիզբ է առնում 1877 թվականից, երբ Անժելո Մոսոյի ուսումնասիրության ժամանակ ներշնչանքի հետևանքով վախն արտահայտվում է սրտի բաբախի հաճախականությամբ։ Առաջին փորձնական օգտագործումը պատկանում է իտալացի Չեզարե Լոմբրազոյին (1881 թվական)։
1933 թվականին Լեոնարդո Քիլերը վերջնական տեսքի է բերում սարքը և հանձնում մի շարք արտադրամասների կրկնորինակները պատրաստելու համար։ 1935թ. փետրվարի 2-ին ԱՄՆ-ում կիրառվում է ստի դետեկտորը։ Դրա ցուցմունքներն օգտագործվել են որպես երկու հանցագործների մեղքի ապացույց։
Պոլիգրաֆը հայտնագործվել է դեռևս 1921թ. Բերքլիի կալիֆորնիական համալսարանի բժշկական ֆակուլտետի ուսանողի և տեղի ոստիկաններից մեկի կողմից։ Սարքը չափել և գրանցել է արյան ճնշումը, զարկերակը, շնչառությունը և մաշկի հաղորդունակությունը։
Ստի դետեկտորը հայտնվել է Հայաստանում դեռևս 2009 թվականին։ Կան երկրներ, սակայն, որտեղ արգելված է սարքի օգտագործումը։ 2003թ. Բրիտանական հանրագիտարանը ստի դետեկտորը գրանցել է ամենանշանակալի հայտնագործությունների ցանկում:
Opinion, pooling and voting
