Աղքատությունը և մանկական աշխատանքը ժամանակակից աշխարհում

Աշխարհում շատ երեխաներ ներգրավված են աշխատանքի այնպիսի ձևերի մեջ, որոնք խոչընդոտում են նրանց հոգեֆիզիկական զարգացմանը և կրթություն ստանալու հնարավորությանը։ Աղքատությունն ու տնտեսական դժվարությունները երեխաների աշխատանքի առաջացման գործոններից են։ Վերջին տվյալներից մեկի համաձայն՝ աշխարհում ծայրահեղ աղքատության մեջ ապրող մարդկանց թիվը 40-ից հասնում է 60 միլիոնի։

Համաճարակի պայմաններում աշխարհի բնակչության աղքատության մակարդակը 2020 թվականի առաջին եռամսյակում աճել է 20%-ով։ Արդյունքում երեխաներն էլ ավելի խոցելի են դարձել այս խնդրի նկատմամբ։

Համաշխարհային պրակտիկայի հիման վրա երեխաները հաճախ աշխատում են ինչպես ֆորմալ, այնպես էլ ոչ ֆորմալ ոլորտներում: Միգուցե տնային տնտեսություններում են աշխատել՝ և՛ իրենց, և՛ ուրիշների ընտանիքներում՝ որպես օգնական, հավաքարար և այլն։

Վրաստանում անչափահասների աշխատանքի վերաբերյալ ազգային ուսումնասիրությունները և վիճակագրական տեղեկությունները սակավ են: Կարելի է ասել, որ այս հարցը էականորեն ավելի քիչ է ուսումնասիրված։ Վրաստանի Ազգային վիճակագրական ծառայության 2015 թվականի տվյալների համաձայն՝ 5-ից 17 տարեկան երեխաների աշխատանքի մեջ ներգրավված երեխաների թիվը կազմել է բնակչության 4,2%-ը՝ խոսքը 24400 երեխայի մասին է, որոնց ամենօրյա գործունեությունը շատ դեպքերում վնասում է նրանց առողջությանը և խանգարում նրանց սովորելուն: Բնականաբար, այսօր այս թիվը կտրուկ աճել է։

Երեխաների աշխատանքը մեծապես օգտագործվում է Կոնգոյի Դեմոկրատական Հանրապետությունում կոբալտի արդյունահանման համար։

Երեխաների աշխատանքի դեպքերը նույնպես համեմատաբար բարձր են Նեպալում՝ համեմատած հարավասիական այլ երկրների հետ: Համաձայն 2008թ. աշխատուժի տեղական հետազոտության՝ երեխաների 86.2%-ը աշխատում էր և սովորում, մինչդեռ երեխաների 13.8%-ը միայն աշխատում էր:

Աշխարհում կան մի քանի կազմակերպություններ, որոնք պայքարում են երեխաների անօրինական աշխատանքի դեմ, և դրանք են.

«Դադարեցնել մանկական աշխատանքը» կոալիցիան
«Փրկեք երեխաներին»
«Երեխաների աշխատանքի դադարեցման միջազգային նախաձեռնություն»
«Երեխաների իրավունքների կենտրոն»
«Վորլդ Վիժն» և այլն։

Վրաստանի աշխատանքային օրենսգրքի համաձայն՝ քաղաքացին ի վիճակի է աշխատել 16 տարեկանից, ինչը նշանակում է, որ այս տարիքից հնարավոր է օրինական աշխատանք։

Մինչև 16 տարեկան դեռահասը կարող է աշխատանքի ընդունվել միայն այն դեպքում, եթե ծնողը/խնամակալը համաձայն է, և աշխատանքը չի հակասում բարոյական, ֆիզիկական և մտավոր զարգացմանը և չի սահմանափակում կրթության հնարավորությունը։

Աշխատանքային օրենսգիրքը նաև դիտարկում է մինչև 14 տարեկան անչափահասներին աշխատանքի ընդունելու հնարավորությունը, ինչը օրինական է, եթե անչափահասը աշխատում է սպորտի, արվեստի, մշակույթի կամ գովազդի ոլորտներում:

Արգելվում է դեռահասին աշխատանքի ընդունել խաղային բիզնեսի, գիշերային ժամանցի հաստատությունների, էրոտիկ և պոռնոգրաֆիկ ապրանքների, դեղագործական և թունավոր նյութերի հետ կապված աշխատանքներ կատարելու համար։

14-16 տարեկան անչափահասների աշխատանքային ծանրաբեռնվածությունը չպետք է գերազանցի շաբաթական 24 ժամը, իսկ 16-18 տարեկաններինը՝ 36 ժամը։

Աշխատանքը չպետք է լինի ծանր ու վնասակար առողջության համար։

Երեխաները չպետք է աշխատեն գիշերը։